Samba Đơn Âm

• Nguyên tác: Samba de Uma Nota Só
• Nhạc:  Antônio Carlos Jobim
• Lời: Newton Mendonça
• Bản English: One Note Samba
• Lời Anh: Jon Hendricks
• Lời Việt: Nguyễn Thảo
• Trình bày: Lê Vũ
• Hòa âm & phối khí: Lê Vũ
• Ghi âm: Levumusic Studio
• Final mix: LeVuMusic Studio
• Graphics: Concept by MarcMarc

NT:  Một người bạn của chúng tôi đã “nặn” một từ ngữ mới toanh: “nhí nhỏm”.  Thoáng nghe dường như rất quen thuộc, nhưng cứ ngờ ngợ, như một người thoạt trông thấy quen quen nhưng thật ra là ta chẳng biết. 

Nghĩ đi nghĩ lại, tôi thấy cái chữ này nó cũng ngồ ngộ.  Không hẳn nhí nhảnh mà cũng không phải dí dỏm…  nó cứ… lừng khừng giữa đường… nó ngang như cua.

Mà ngang thì tôi cho không bài nhạc nào qua mặt được Samba de Uma Nota Só (One Note Samba) của ông phù thủy bossa nova, Tom Jobim.  Đúng như cái tựa, bài nhạc viết rất đơn giản, giàn dựng trên một vài nốt nhạc, không hẳn chỉ một nốt, nhưng cách viết thì rất là đơn điệu.  Tuy vậy, tiết tấu của samba/bossa nova đã làm cho bài nhạc có vẻ rất nhí nhảnh, và lời dịch Anh ngữ của Jon Hendricks thì rất ư là dí dỏm.

Và ngang như cua.

Tuy vậy, vào tuần lễ tình yêu Valentine này thì lời hát của One Note Samba thật là vừa vặn.

Sau bao nhiêu năm sao đi tái lại ca khúc My Funny Valentine qua hai bản Việt, Người Tôi YêuNgười Tình Ngộ Nghĩnh, One Note Samba là một luồng gió mới, tuy có vẻ hơi… khác thường.

Khi bạn tình nguyện hát bài này, tôi phải khâm phục lòng can đảm của bạn.  Nhất là khi lẫn tôi và bạn đều không có rảnh rỗi như ngày trước.  Nhưng một điều chắc chắn là bạn rất là… nhí nhỏm trong ca khúc Samba Đơn Âm này.

LV: Bản nhạc One Note Samba này đã được “nghiên cứu” rất lâu, mất khoảng 3-4 năm. Chần chừ mãi vì bài khó hát quá! Ông nhạc sĩ Antonio Carlos Jobim này có lẽ đã cố tình làm cho bài khó như thế này để khiến cho người nghe chỉ nghe thôi nhưng không được hát theo!

Cái tài tình của bài này là người hát khó hát lạc nốt được trong phần lớn của bài vì những câu hát chỉ có một nốt nhạc, nhưng lại rất dễ lỗi nhịp vì những phách chõi khác thường. Thế nhưng chỗ chuyển đoạn thì lại có nhịp thật đều trong khi nốt nhạc thay đổi theo hợp âm chuyển (modulation) thật khó theo. Mỗi khi tôi dự tính “thử lửa” với bài này thì lại thấy chán ngán. Nghe thì thích nhưng lúc thực hiện thì lại cảm thấy không đủ sức. Cũng may là tôi có phương cách để chỉnh sửa những sai lạc không tránh được khi thâu. Với tôi thì bài nhạc này chỉ có thể trình bày trên mạng sau khi đã được chữa, không thể nào hát live được.

Dù sao thì đây cũng chỉ là một cố gắng của KJ để giới thiệu đến thính giả một bossa nova kinh điển thật đặc biệt của nhạc sĩ đại tài Antonio Carlos Jobim.

Samba Đơn Âm

Xin nghe câu samba đơn sơ thôi
Đơn sơ khi xoay quanh đơn âm
May ra bao nhiêu âm đi theo sau
Theo nhau nhưng luôn nghe như đơn âm
Xin nghe thêm, thêm âm cao hơn
Như dư âm theo sau âm nghe qua
Y như anh luôn luôn theo sau em
Em đi đâu, anh luôn đi theo mãi

Nhiều khi nghe thấy bao nhiêu người không sao im được,
Thật ra đâu nói điều gì, tựa không nói được gì.
Giờ đây anh thấy như đâu còn chi ngoài âm điệu tận cùng
Trong âm giai dị kỳ, thật nghe không giống chi

Anh xin không đi xa hơn đơn âm
Như anh không khi nao xa em
Tuy đơn âm nghe ra hơi đơn sơ
Nhưng đơn sơ anh luôn yêu em
Cho ai kia say mê trong đa âm
Rê mi fa sol la si đô
Nhưng đôi khi nghe không hay ho chi
Hay hơn nên chơi như ta biết

One Note Samba

This is just a little samba
built upon a single note
Other notes are bound to follow

But the root is still that note
Now this new one is the consequence
of the one we've just been through
As I'm bound to be the unavoidable consequence of you

There's so many people who can talk and talk and talk
And just say nothing or nearly nothing
I have used up all the scale I know and at the end I've come
To nothing, or nearly nothing

So I come back to my first note
as I must come back to you
I will pour into that one note
all the love I feel for you
Any one who wants the whole show

Do-re-mi-fa-so-la-si-do
He will find himself with no show
Better play the note you know

Lỗi Điệu

Nguyên tác: Desafinado
Nhạc: Antonio Carlos Jobim
Lời: Newton Mendonça
Bản Anh: Slightly Out Of Tune
Lời Anh: Jon Hendricks & Jessie Cavanaugh
Lời Việt: Nguyễn Thảo
Trình bày: Lê Vũ
Hòa âm & phối khí: Lê Vũ
Ghi âm & final mix: LeVuMusic Studio
Photo & graphics: MarcMarc

LV: Nhạc của Antonio Jobin chẳng có bài nào dễ.  Nhạc phẩm Desafinado này cũng không ngoại lệ.  Tôi biết bạn đã hăm he dịch bài này từ lâu.  Dạo trước tôi cũng có bàn với Anh Thi (nữ hoàng bossa nova tại đất Sài Thành) về Desafinado như một bài sẽ thực hiện, cô cũng nói thôi đi! Tôi biết bài khó thật.  Khó dịch, khó hát. Nhưng nghe thì thật hấp dẫn.  Thôi thì đợi vậy…

Cho đến khi bạn gửi tôi bản dịch tựa là Lạc Điệu, mừng quá!  Tôi chỉ đề nghị sửa thành Lỗi Điệu vì hai chữ có dấu nặng nằm cạnh nhau thật khó hát.  Biết là bài khó hát nhưng khi thực hiện nó thì mới biết khó hát tới chừng nào.  Dĩ nhiên đánh khó thì đã chấp nhận rồi nhưng hát bài này thật là chật vật.  Có những đoạn tôi phải thâu đi thâu lại mấy mươi lần, cho đến vài bữa sau vẫn thấy không xong phải thâu lại. Cái khó của nhạc Jobim không chỉ ở vào những chuyển thể khó đoán trong giai điệu, mà còn nằm trong cách bỏ câu, bỏ nhịp thật khó khăn. Thêm vào đó tôi lại còn phải làm sao cho lời dịch qua tiếng Việt được hát trơn tru, thuận nhĩ với giai điệu hóc búa này. Thật là một thử thách đáng kể. Phải thở phào nhẹ nhõm khi hoàn tất bài này. Chỉ không biết là người nghe có thấy tôi bị “lỗi điệu” trong nhạc phẩm Lỗi Điệu này không?

NT: Tôi nhớ bạn có nói với tôi về nhạc phẩm này một hai lần. Tôi phải “ngâm tôm” vì lẽ, như bạn nói, giai điệu quá hóc búa. Nghe tới, nghe lui, tôi vẫn không ghi nhớ được bài nhạc. Đã không nhớ kỹ giai điệu thì khó mà nghĩ sao cho ra lời.
Nhưng bạn đã xử lý bài nhạc thật tài tình. Tôi nghe bạn hát nhịp chỏi êm ái như lụa. Giọng bạn trong như ánh nắng Brazil. Tiếng đàn trống nhộn nhịp như ngày hội. Bản nhạc thật vui tươi lại che dấu một câu chuyện tình buồn. Đây chắc cũng là một nét đặc thù của nhạc Brazil, khác hẳn với nhạc Việt. Một bài nhạc tình buồn Việt Nam thì, ôi thôi, that là áo não.

Lỗi Điệu

Vì tình yêu giống như câu nhạc kia bất tận cùng
Ngàn thi nhân bấy lâu vẫn ca tụng khúc lạ lùng
Một tấu ca rất lả lướt dưới trăng thu ngời sáng thêm đa tình
Cớ sao giai điệu của đôi ta lạc lõng một mình

Ngày nao môi hôn em đã làm cơn sốt tuyệt vời
Giờ đây ca khúc xưa hết còn lộng lẫy thật rồi
Giống như em giờ đã quên đi lời hát ngày nao
Theo bossa nova làm (tim) ta lao đao

Khi xưa bên nhau tim ta reo cùng nhịp không hề sai
Giờ đây nghe sao quá khác xa
Vần trong câu nghe như đã thay
Vì em lỡ quên mất đi giai điệu đôi ta thuở nao nồng say
Giờ xem như câu em hát khi tim đã hư hại rồi

Thì xin em hãy cho tim đập nhịp của ngày nào
Và xin cất tiếng ca giao hòa câu hát mê say tình đầu
Ao ước đôi ta thêm mãi du dương trong tấu nhạc yêu
Là khi anh thôi lo âu cho nhau vì đôi con tim ta say sưa bao đắm sâu
Và em thôi không sai khi em bên anh
Khi cùng anh phút hoan ca

Slightly Out Of Tune

Love is like a never ending melody,
Poets have compared it to a symphony,
A symphony conducted by the lighting of the moon,
But our song of love is slightly out of tune

Once your kisses raised me to a fever pitch,
Now the orchestration doesn't seem so rich,
Seems to me you've changed the tune we used to sing,
Like the bossa nova love should swing

We used to harmonize two souls in perfect time,
Now the song is different
And the words don't even rhyme,
'Cause you forgot the melody our hearts would always croon,
And so what good's a heart that's slightly out of tune?

Tune your heart with mine the way it used to be,
Join with me in harmony and sing a song of love,
We're bound to get in tune again before too long,
There'll be no Desafinado when your heart belongs to me completely
Then you won't be slightly out of tune
You'll sing along with me!