Thoát Bay

• Nguyên tác: Volare
• Nhạc: Domenico Modugno
• Lời: Dominico Modugno & F. Migliacci
• Lời Anh: Mitchell Parish
• Lời Việt: Lê Vũ & Nguyễn Thảo
• Trình bày: Lê Vũ & Nguyễn Thảo
• Hòa âm & phối khí: Lê Vũ
• Ghi âm: ElevenSixteen Soundscape & LeVuMusic Studio
• Final mix: LeVuMusic Studio
• Graphics: Concept by MarcMarc

NT: Vào những ngày đầu năm Tây cuối năm Ta, giống như vào cái giấc giữa đêm, chập chờn chập choạng ở biên giới tử sinh, thường hay có những huyền bí xuất hiện.  Có người hoan hỉ vì thấy được tương lai.  Có kẻ buồn rầu vì trùng phùng với quá khứ.  Cũng là thời điểm của hồn ma bóng quế lướt thướt đi tìm ngõ ngách đầu thai, hay phá phách, xía vô chuyện nhân sinh gây ra bao rối loạn trên gian trần.

Thế nên mới có người chỉ muốn… Volare, ố ô…

Tôi có ý định dịch ca khúc này rồi nhờ Triệu Vinh là người có một giọng hát chắc nịch hợp với nhạc của Dean Martin.  Có ý vậy, nhưng loay hoay mãi chỉ làm mới được hơn nửa bài, thì bất chợt bạn gửi tôi bản hòa âm cùng lời bạn dịch. 

Phiên bản của bạn không có nét hí hửng của DM mà lại vang vang niềm u uẩn thầm kín.

Lấy hứng từ tiếng nhạc mơ màng, trong vòng mấy tiếng tôi dịch nốt phần còn lại.

Hai bản dịch hao hao giống nhau, nhưng lại không hẳn nên không biết ráp làm sao.  Nên tôi đề nghị bạn cứ giữ nguyên như vậy, mạnh ai nấy hát.

Thế nên Thoát Bay sẽ mở đầu cho 2024 với nhiều mơ ước huyền bí, mộng mị.

LV: Tôi nghe được Volare lần đầu tiên qua đĩa CD của Gypsy Kings cách đây hơn 30 năm. Nhạc phẩm này đã để lại cho tôi một ấn tượng sâu đậm. Vì ấn tượng này nên việc thực hiện Volare có chút khó khăn cho tôi.

Không thực hiện được theo kiểu flamenco dồn dập như Gypsy Kings, tôi tìm tòi nhưng kiểu chơi khác. Những giọng ca thật kỳ cựu như Dean Martin, Ella Fitzgeral cũng đã từng biểu diễn nhạc phẩm này theo thể loại jazz swing. Nhưng tựu chung tôi vẫn không cảm được cái tâm tình bay bổng như khi nghe Gypsy Kings lần đầu. Bởi thế bài Volare này đã được ngâm rất lâu vì không biết phải xử lý thế nào.

Bỗng một hôm tôi chợt nghiệm ra là tôi và bạn thường không hát được nhạc có tempo nhanh (Xin đừng hỏi tại sao). Hầu như phần lớn những bài do KJ thực hiện đều có tempo chậm, vừa phải. Thế nên tôi đã quyết định làm cho bài này chậm lại nhiều. Vô hình chung bài trở nên một dạng khác. Cũng có được tâm tình bay bổng, thoát lên, nhưng lần này chỉ bay chầm chậm…

Thoát Bay

1.
Nhân gian kia như vực sâu, mênh mông nước mắt luôn ngập tràn
Từng ngày nặng nề, từng niềm muộn phiền làm tối đen mặt trời
Riêng đôi ta đã có mối tình dịu dàng cho ta mơ mộng hoài
Cho ta bay thoát thế giới nặng nề, cho quên đời bao chán ngán

Thoát bay nào, ô ô
Hát vang nào, ô ô ô ô
Hãy cùng bay lượn trên đám mây
Để mặc người nơi trần gian nhiễu nhương

Và ta sống đời tình nhân cùng ca những lời hạnh phúc dưới ánh sao là thiên sứ của tình yêu
Và ta bỏ lại sau lưng đời cuồng điên cùng bao thất vọng triền miên
Làm đôi chim cùng tung cánh về nơi chân trời muôn áng mây huy hoàng

Thoát bay nào, ô ô
Hát vang nào, ô ô ô ô
Ân tình này cho mình chắp cánh bay
Yêu đời, tim cùng vang tiếng ca

2.
Đôi khi nhân gian như đang xoay, như đang cuốn ta theo vào
Sâu trong tranh đua, trong bon chen, âm u khuất ánh mặt trời
May sao ta vẫn có mối tình ngọt ngào cho ta hy vọng
Cho ta bay thoát bóng tối mịt mù, mong quên đời lo lắng

Thoát bay nào, ô ô
Hát vang nào, ô ô ô ô
Tung trời qua ngàn mây vút cao
Xa rời bao cuồng điên thế gian

Và đôi ta cùng vang lên lời hoan ca về tình yêu dưới ánh sao nhiệm màu kia thật bình yên
Bỏ lại sau cuộc mưu toan, đời gian dối đầy nghiệt ngã bao sầu lo
Cùng tung cánh về nơi phía trời xa tít, bừng muôn sắc tươi huy hoàng

Thoát bay nào, ô ô
Hát vang nào, ô ô ô ô
Ta mừng cho đời ta có em
Với tình này, ta được vươn cánh bay

Volare

Sometimes the world is a valley of heartaches and tears
And in the hustle and bustle, no sunshine appears
But you and I have our love always there to remind us
There is a way we can leave all the shadows behind us


Volare, oh oh
Cantare, oh oh oh oh
Let's fly way up to the clouds
Away from the maddening crowds

We can sing in the glow of a star that I know of where lovers enjoy peace of mind
Let us leave the confusion and all disillusion behind
Just like birds of a feather, a rainbow together we'll find

Volare, oh oh
Cantare, oh oh oh oh
No wonder my happy heart sings
Your love has given me wings

Đồng Xanh

• Nguyên tác: Greenfields
• Nhạc & lời: Frank Miller, Richard Dehr & Terry Gilkyson
• Lời Việt: Lê Hựu Hà
• Trình bày: Lê Vũ & Nguyễn Thảo
• Hòa âm & phối khí: Lê Vũ
• Ghi âm: Eleven-Sixteen & LeVuMusic
• Final mix: LeVuMusic Studio
• Image & graphics: AI per MarcMarc

NT: Sau buổi nói chuyện với AI, bạn hỏi tôi: Có AI nào có thể nghe và phân tích những bài nhạc của KeJazz không nhỉ?

Ý bạn nói như là một kiểu phê bình nghệ thuật?

Bình phẩm một tác phẩm nghệ thuật thuần dựa trên ý kiến chủ quan.  Lẽ dĩ nhiên, chủ quan của một người chuyên môn về loại nghệ thuật đó sẽ giúp ta tìm hiểu thêm về những ưu điểm cũng như khuyết điểm tổng quát, dựa trên kinh nghiệm cũng như kiến thức.  Nhưng nghệ thuật là ngôn ngữ c ủa cảm xúc.  Một bài phê bình không thể nào không dựa trên cảm xúc.  Mà xúc cảm thì rất cá nhân.

AI là máy móc điện tử, có khả năng ghi nhớ, phân tích, cũng như tự học hỏi.  Thêm vào đó là tốc độ kinh khiếp, con người không thể nào bì kịp.  Tuy nhiên, AI vẫn là một thực thể vô tri giác.  Tôi nghĩ ngay cả khi bạn có cảm tưởng AI biểu hiện xúc cảm thì đó vẫn chỉ là một hình thức xấp xỉ mà AI đã học được để cung ứng câu giải đáp.   

Trong nhiều trường hợp, AI đã bịa ra dữ kiện nhằm minh chứng cho câu chuyện.

Tôi đã hỏi AI về một người ca sĩ blues mà tôi rất thích, Amos Lee.  Tôi chọn anh này vì anh không phải là một ca sĩ được nhiều người biết đến.  AI trả lời tôi như sau:

Dựa trên những kết quả tìm được trên mạng, phong cách hát của Amos Lee rất là êm dịu, xúc cảm sâu sắc, lắng đọng, dụng nhiều giọng hơi.  Nhiều người gọi là giọng hát mật ngọt.  Anh ta dung hòa nhạc Americana, folk, và soul.  Khi trình diễn, anh hát rất thoải mái, nhưng biểu hiện tình cảm một cách bén nhạy.  Anh ta dùng giọng hát như thể là một nhạc cụ riêng tư.

Trong ca khúc It Started to Rain, Amos Lee đã biểu diễn giọng hát đầy thương cảm nhưng rất chân tình.  Anh hát theo phong cách lãng tử và chú tâm vào ca từ nguyên bản của Chet Baker là người mà anh đã gửi gắm qua dĩa hát My Ideal.  Anh thêm vào đó chút ít riêng tư bằng chất giọng mạch nha của anh.  Anh biểu hiện sự buồn thảm khổ đau qua kỹ thuật giọng hơi cũng như hát thầm thì .   Anh hát với đam mê và nghệ thuật, nhưng vẫn đầy trân trọng đối với người nghệ sĩ sáng tác ca khúc này.

Tôi có nghe kể về một vụ án, trong lúc tìm những tiền lệ, một luật sư đã sử dụng AI và đưa ra những vụ xử đã xảy ra trước đó.  Tuy nhiên, trong buổi họp với luật sư đoàn, họ đã khám phá ra nhiều vụ xử không hề có thật.  AI đã tùy tiện “phát minh” những gì hắn cần.

Ca khúc It Started to Rain được viết bởi Amos Lee chứ không phải Chet Baker như AI đã nói.  Ca khúc này được viết vào khoảng năm 2008.  Chet Baker qua đời ngày 13 tháng 5, 1988.

Ngoài ra, những phê bình về giọng hát của Amos Lee nghe ra rất phiên phiến và bài bản, có vẻ thiếu nhiều cảm nhận bén nhạy của một người sành nghe nhạc.  Đó là nói về nhạc Mỹ.  Tôi nghĩ AI chưa có khả năng phê bình nhạc Việt, nhất là nhạc Việt “nửa mùa” của KeJazz.

Tuy vậy, tôi đã nhờ AI vẽ dùm bức Đồng Xanh theo phong cách ấn tượng của Monet. Bạn thấy thế nào?

LV: Lại vòng về chuyện AI thì tôi cũng biết “cái” này không thể có nhận xét chính xác về những gì nó không có dữ kiện. Lúc đầu tôi chỉ đoán là nếu muốn AI phân tích là Nguyễn Thảo hát bài xxx trong Kejazz như thế nào thì nó sẽ trả lời là không biết. Nay tôi lại nghi ngờ là nó sẽ bịa chuyện ra để cho có câu trả lời. Trừ phi là AI đọc được hết tất cả những comments về Nguyễn Thảo từ trước đến giờ nên tổng hợp lại mà vẽ chuyện. Vậy thì cái “của quỷ” AI này cũng là thứ “bẻm mép, lắm chuyện” đây.

NT: Hì hì, may quá. Thứ nhất là AI chưa biết tiếng Việt. Thứ hai là cái tên Nguyễn Thảo nó trùng với cả khối người nên chưa chắc gì nó đã truy ra được ai là… thủ phạm.

LV: Giờ lại nói về bài Đồng Xanh lần này. Tôi đã thay đổi phong cách folksy nguyên thủy của bài nhạc kinh điển này bằng việc thay đổi hợp âm qua kiều blues. Ý định chuyển bài Đồng Xanh qua blues đã có từ lâu rồi nhưng nhiều lần tôi chỉ làm được một chút lại bỏ ngang. Tôi cho rằng đó là do tôi không thoát khỏi được cái air nhạc của The Brothers Four. Nó hầu như đã bám chặt rễ trong tâm trí không quên được. Mãi cho đến hôm nay bài mới được thực hiện theo dự định. Nhưng tôi thật cũng không hoàn toàn chắc là tôi đã mang bài thoát ra khỏi vòng kềm tỏa của phong cách cũ không nữa. Có bạn nào trả lời cho tôi được không? Nhưng xin đừng hỏi lão AI nhé!

Đồng Xanh

Đồng xanh là chốn đây thiên đàng cỏ cây
Là nơi bầy thú hoang đang vui đùa trong nắng say
Đây những bờ suối vắng im phơi mình bên lùm cây
Đây những giòng nước mát khẽ vươn tay về thung lũng
Và những đôi nhân tình đang thả hồn dưới mây chiều

Đồng xanh giờ vắng tênh dưới trời lãng quên
Còn đâu bầy thú hoang đang vui đùa trong nắng êm
Đâu những bờ suối vắng im phơi mình bên lùm cây
Đâu những giòng nước mát khẽ vươn tay về thung lũng
Và những đôi nhân tình xưa đã lìa cách xa rồi

Ta yêu đồng xanh như đã yêu thương con người
Ta thương đôi tình nhân kia như gió thương yêu mây trời
Nhưng sao giờ đây chẳng thấy ai chung quanh ta
Đất trời như bãi tha ma trên đồng hoang cỏ cháy

Và giờ ta còn đứng đây giữa vùng hắt hiu
Trời không một chút mây đã khô cằn như đáy tim
Sao ta còn đứng mãi như người tình mong đợi ai
Sao ta còn đứng mãi để nghe tâm hồn tê tái
Và đã bao năm rồi ta đứng chờ giữa cánh đồng

Greenfields

Once there were greenfields kissed by the sun
Once there were valleys where rivers used to run
Once there was blue sky with white clouds high above
Once they were part of an everlasting love
We were the lovers who strolled through greenfields

Greenfields are gone now, parched by the sun
Gone from the valleys where rivers used to run
Gone with the cold wind that swept into my heart
Gone with the lovers who let their dreams depart
Where are the greenfields that we used to roam?

I'll never know what made you run away
How can I keep searching when dark clouds hide the day?
I only know there's nothing here for me
Nothing in this wide world left for me to see

But I'll keep on waitin' 'til you return
I'll keep on waiting until the day you learn
You can't be happy while your heart's on the roam
You can't be happy until you bring it home
Home to the greenfields and me once again