Nhạc: Michel Legrand Lời: Alan Bergman & Marylin Bergman Lời Việt: Ngu Yên Trình bày: Nguyễn Thảo Hòa âm & phối khí: Lê Vũ Phòng thâu: ElevenSixteen Final mix: LeVuMusic Studio Photo & graphics: MarcMarc
LV: Còn nhớ những ngày đầu nói chuyện về thành lập KeJazz tôi và bạn đều muốn thực hiện 2 bài yêu thích nhất là The Shadow of Your Smile và The Windmills of Your Mind. Bài đầu bạn dịch ngay lập tức thành Tình Không Phai và là bài nhạc đầu tiên cho blog KeJazz. Nhưng bài sau thì đợi mãi chẳng thấy đâu lời dịch. Sau cùng bạn nói với tôi là bạn gặp nhiều trắc trở khi dịch nó nên không hoàn tất được. Tôi cũng thử dịch vài câu cho bài nhưng rồi thấy khó quá nên cũng bỏ nửa chừng. Những hình ảnh gợi ý quay vòng trong lời nhạc và âm giai biến chuyển đều đặn như bánh xe lăn đều khiến cho việc dịch thuật ra ngôn ngữ Việt thành hóc búa.
Cho đến gần đây tôi có đề nghị bạn nhờ anh Ngu Yên dịch thử xem. Nói xong rồi quên mất, ngờ đâu chừng vào tuần sau nhận được email của bạn đính kèm lời Việt của Ngu Yên. Thật là thích thú và cũng thật thán phục NY. Tôi nghĩ phải dùng chữ wordsmith để nói lên cái tài tình của NY khi dịch bài này. Việc tôi và bạn làm 2 năm không xong, NY làm được trong vài ngày!
Với tôi việc hoà âm Cánh Gió Xoay Hồn Em không khó khăn lắm. Tự cái phát triển tự nhiên và khéo léo của giai điệu đã mang tính thuyết phục mạnh mẽ, khó cưỡng rồi. Tuy nhiên tôi cho rằng việc trình bày bài này khá khó khăn. Cốt lõi trong nhạc của Michel Legrand thường nằm trong cách chuyển đổi thần tình của giai điệu, chứ không trong tiết tấu. Tiết tấu nhạc ông viết thường khá đều đặn. Bài The Windmills of Your Mind cũng thế. Nhịp bài đều đặn, không đổi. Thế nhưng kẻ hát không thể hát đều đặn như thế được. Có lẽ ML muốn cho người hát tự tìm thấy tiết tấu riêng cho mình? Không biết bạn có tìm được tiết tấu riêng của bạn với nhạc phẩm này không?
NT: Tôi đồng ý với bạn về điểm này. Câu nhạc của ML thường đều đặn và… dài, rất cổ điển, và có một độ gò bó cũng rất cổ điển. Hầu như bài nhạc nào của ML cũng cho tôi ít nhiều suy tư trong lúc soạn bản diễn trước khi ghi âm. Như bạn nói, nếu ta hát y như cách viết của ML thì có lẽ bài nhạc nghe rất là nhàm chán.
Riêng về The Windmills of Your Mind, giai điệu ẩn hiện những vòng tròn, chậm, nhanh, trầm, bổng, theo nhau xoắn xít. Tuy vậy, lời nhạc mang nặng niềm ưu tư, nên tôi nghĩ cách dễ nhất để cho thính giả thấu hiểu được ý nhạc là bằng cách hát hơi chậm rãi, có tính cách kể lể. Và chính ra giai điệu đã tự nó có nhiều kịch tính nên tôi thấy không cần xử lý hơn nữa.
Về bản dịch của anh NY. Cách anh dịch rất công phu và rất… technical. Mỗi dịch bản phải trải qua nhiều giai đoạn cho đến khi bản cuối không còn những ngượng ngập vụng về trong ý cũng như lời. Anh làm việc rất có hệ thống. Tôi theo học cách thức của anh, nhưng thường hơi… biếng nhác, và tùy hứng. Nhiều khi có chút giờ rảnh trong lúc làm, thì viết lách lăng nhăng. Cũng vì thế mà tôi ôm bài nhạc này hai năm trời mà chỉ quanh quẩn hai ba câu. Phải thành thật cảm ơn anh Ngu Yên đã đóng góp cho KeJazz một tác phẩm mà có lẽ sẽ không bao giờ thành nếu không có anh.
Cánh Gió Xoay Hồn Em Xoay, Vòng tròn càng xoay, xoay càng nhanh Như vòng xoắn cuốn theo vòng xoay Một vòng triền miên không dừng quay Như vòng sống mãi mê cuồng say Vòng tình lăn theo triền dốc núi Là bong bóng giữa bao cuộc vui Một trò chơi xoay tròn càng đam mê Vì vòng đã cuốn theo vầng trăng Đồng hồ quay kim giờ sầu rưng rưng Định mệnh đó đã thôi từ đây Và đời xoay trong mịt mù không gian Là một trái táo xoay lặng câm Là tìm thấy giữa bao vòng quay Nhập vào cánh gió xoay hồn ai Đường hầm hoang mang miệt mài chân đi Đường hầm đó dẫn em về đâu? Đường mai sau về tận hang sâu Chẳng còn nắng sáng soi đời nhau Vòng người đa mang, vòng tình lênh đênh Chỉ còn nửa giấc mơ đã quên Rồi một ai quăng vào dòng sông trôi Một hòn sỏi sóng lan về khơi Đồng hồ quay kim giờ sầu rưng rưng Định mệnh đó đã thôi từ đây Và đời xoay trong mịt mù không gian Là một trái táo xoay lặng câm Là tìm thấy giữa bao vòng quay Nhập vào cánh gió xoay hồn em Lời nào vang vang vào hồn ly tan Vội vàng tay cầm chìa khóa Lời này có phải em hỏi mai sau Mùa hè sao qua nhanh như thế? Dìu tình nhân đi vào tương tư Để mặt cát dấu chân tình yêu Vọng về đây tiếng buồn xa xăm Hoặc là tiếng nhớ nhung bàn tay? Hình người xưa treo trong nhà em Và một vài lời ca quá khứ Nhạt nhòa tên, khuôn mặt ai đây Nhìn thì quen nhưng sao không biết? Rồi một khi nhớ lại chuyện hôm xưa Chợt một thoáng vu vơ tình yêu Sắc lá thu khô vàng màu phôi pha Phai nhanh như màu tóc anh Vòng tròn càng xoay, xoay càng nhanh Như vòng xoắn cuốn theo vòng xoay Một vòng triền miên không dừng quay Như vòng sống mãi mê cuồng say Rồi hình bóng cũ khơi niềm đau Là tìm thấy giữa bao vòng quay Nhập vào cánh gió xoay tình em The Windmills of Your Mind Round, Like a circle in a spiral Like a wheel within a wheel Never ending or beginning On an ever-spinning reel Like a snowball down a mountain Or a carnival balloon Like a carousel that's turning Running rings around the moon Like a clock whose hands are sweeping Past the minutes of its face And the world is like an apple Whirling silently in space Like the circles that you find In the windmills of your mind Like a tunnel that you follow To a tunnel of its own Down a hollow to a cavern Where the sun has never shone Like a door that keeps revolving In a half-forgotten dream Like the ripples from a pebble Someone tosses in a stream Like a clock whose hands are sweeping Past the minutes of its face And the world is like an apple Whirling silently in space Like the circles that you find In the windmills of your mind Keys that jingle in your pocket Words that jangle in your head Why did summer go so quickly? Was it something that you said? Lovers walk along a shore And leave their footprints in the sand Is the sound of distant drumming Just the fingers of your hand? Pictures hanging in a hallway And the fragment of a song Half-remembered names and faces But to whom do they belong? When you knew that it was over You were suddenly aware That the autumn leaves were turning To the color of his hair? Like a circle in a spiral Like a wheel within a wheel Never ending or beginning On an ever-spinning reel As the images unwind Like the circles that you find In the windmills of your mind
