Vô Tình Làm Cháy Con Tim

• Nguyên tác: La Soledad
• Nhạc & lời: Pepe Luque & Thomas Lauderdale
• Lời Việt: Ngu Yên
• Trình bày: Triệu Vinh
• Hòa âm & phối khí: Lê Vũ
• Ghi âm: Studio NTV
• Final mix: LeVuMusic Studio
• Graphics: Concept by MarcMarc

NT:  Tôi để ý hình như dạo này có rất nhiều giáo sư dạy thanh nhạc trên YouTube, Mỹ cũng như Việt.  Và thuật ngữ “Bel Canto” được nói đến rất nhiều làm tôi tò mò.

Bel Canto là gì nhỉ?

Làm biếng như tôi thì hỏi ông Bing (AI) bằng tiếng Việt cho nó lẹ.

“Bel canto là một phong cách hát opera xuất hiện tại Ý vào cuối thế kỷ 16 và được phát triển trong opera Ý vào thế kỷ 17, 18 và đầu thế kỷ 19. Thuật ngữ “bel canto” có nghĩa là “hát đẹp” trong tiếng Ý. Nó được đặc trưng bởi một phong cách hát lãng mạn sử dụng một giọng hát giàu cảm xúc, đầy đặn và phát âm mượt mà.  Các đặc điểm chính của phong cách bel canto là hát theo tiết tấu, phù hợp với đăng ký (âm vực?) và chất lượng âm thanh (âm sắc?) của giọng hát với nội dung cảm xúc của từng từ (ca từ?), một phong cách phát âm rõ ràng dựa trên việc chèn các dấu phẩy ngữ pháp và tu từ (?), một cách phát âm được biến đổi bằng nhiều loại legato và staccato, và thay đổi tần số (?) thường xuyên thông qua rubato nhịp điệu và tăng giảm thời gian tổng thể.”

Tôi nghĩ tôi hơi lờ mờ như cái đèn dầu hột… dịt.

Dựa trên hai chữ “hát đẹp” (mà sao nghe không đẹp chút nào), tôi nghĩ trường phái bel canto có vẻ nhấn mạnh trên cách hát làm sao cho… đẹp.  Khổ nỗi, cái đẹp thì lúc nào cũng rất là mơ hồ như Thúy Kiều Thúy Vân, cứ mỗi người mỗi vẻ… biết đâu mà mò…

Trường phái cổ điển cho rằng Bel Canto có bốn điểm chính: resonant (âm vang), hơi thở, register (giọng ngực, giọng óc mà nay người ta gọi là M1 hay M2), và vibrato (ngân).  Nhưng cận đại thì “hát đẹp”  đòi hỏi thêm cách phát âm, cách xử lý cảm xúc, độ to nhỏ, độ nhanh chậm, tất cả làm sao cho… đẹp hơn.

Và như thế, chúng ta cứ… mò.

Theo riêng cá nhân tôi, giọng hát của Triệu Vinh là một ví dụ của bel canto.  Anh phát âm thật tròn trịa từng chữ.  Âm vang dày đầy nội lực.  Hơi thở kiểm soát chặt chẽ.  Giọng ngân tự nhiên không gượng ép.  Anh là một trong những nam ca sĩ mà tôi rất ngưỡng mộ.

Ca khúc La Soledad này, KẻJazz đã đăng tải cách đây khá lâu, vào tháng 4 năm 2019, dưới tựa đề Cô Đơn. Hôm nay, La Soledad đã được anh Ngu Yên khoác lên một chiếc áo màu sắc hơn, bí mật hơn, đánh động óc não hơn, với tựa đề Vô Tình Làm Cháy Con Tim. Ngoài viết và dịch nhạc, anh Ngu Yên còn cho đăng tải một số bài viết về ca hát mà KJ đã có dịp đăng trước đây. Trên trang Academia của anh, bạn có thể tìm thấy nhiều bài viết, trong đó có Thế Nào Là Người Hát Hay rất hợp tình hợp cảnh với đề tài bel canto hôm nay.

Vô Tình Làm Cháy Con Tim

Tình đến với tôi
Êm ái như lời thơ hát trên môi
Vì quá mơ màng
Đâu biết yêu là từ đó hoang mang
Người đã yêu tôi
Không đắn đo gì dâng hiến cho nhau
không toan tính mai sau
Tôi quá ngây thơ
Ngờ tình là đùa giỡn rồi hờ hững

Mặt trời đã xa xôi
Thương nhớ hơi người ngồi hát đơn côi
Người đã đi rồi,
xa khuất nơi nào còn chỉ chiêm bao...
Đừng oán than chi
Tôi đã vô tình làm cháy con tim
Xin tha thứ cho tôi
Không biết yêu thương
Tình chỉ còn lại bài hát hoang đường

La Soledad

Viniste a mí
Como poesía en la canción
Mostrándome
Un nuevo mundo de pasión
Amándome
Sin egoísmo y la razón
No más sin saber que era el amor
Yo protegí mi corazón

El sol se fue
Y yo cantando tu canción
La soledad
Se adueña de toda emoción
Perdóname
Si el miedo robó la ilusión
Viniste a mí
No supe amar
Y sólo queda esta canción

Cô Đơn

Nguyên tác: La Soledad
Nhạc & lời: Pepe Luque & Thomas Lauderdale
Lời Việt: Nguyễn Thảo
Trình bày: Nguyễn Thảo
Hòa âm & phối khí: Lê Vũ
Ghi âm: ElevenSixteen Soundspace
Final mix: LeVuMusic Studio
Photo & graphics: MarcMarc

LV: Tôi nhớ có dạo tôi và bạn bàn cãi với nhau về hiện tượng không hiểu sao khi người Âu Mỹ hoặc Latin chơi nhạc latin thì nghe thấy rất kỳ lạ, gợi tình; nhưng khi nhạc sĩ Việt đánh thì nghe hơi “sến”. Tôi cho rằng đó có lẽ phần lớn là do thành kiến sâu đậm với cách chơi đơn điệu, thiếu sáng tạo, nhưng dễ nghe, dễ thuộc của nhạc bolero Việt ngày trước. Nhạc quảng bá nhiều nhờ vào sự chấp nhận của đại đa số quần chúng. Nếu đại đa số chỉ đòi hỏi thế thì nhạc ta cũng chỉ đển thế thôi. Lần đầu tiên nghe bài La Soledad này tôi đã thích ngay. Cách chơi của nó rất gần gũi với cách chơi “nhạc sến” của người Việt. Nhưng có nghe “sến” hay không tôi nghĩ sẽ tùy theo khuynh hướng của người trình bày.

NT:  Pink Martini đã mở đầu bằng đoạn nhạc của Chopin (Andante Spianato, opus 22) rất mộng mị, và “thức tỉnh” khi Emilio Delgado cất tiếng hát bằng một giọng nhiều ngân rung đầy xúc cảm.  Tôi đồng ý với bạn.  Bài này quá giản dị, rất “sến” như bạn nói. Một câu chuyện cũng “sến” không kém, nói về cuộc tình vớ vẩn không bền vì những nghi ngại lẩm cẩm. Giai điệu tuy mượt mà êm dịu thật ra không chút gì cầu kỳ.   Nhưng có lẽ những cảm xúc tôi đã ghi nhận vào một hôm đã gom góp lại thành ra cái một ấn tượng thật đặc biệt cho tôi.

Số là như thế này. Một hôm ở thành phố xa, đang ngồi nghe nhạc, chợt nhìn lên thấy đứa con gái ngây người trên ghế fauteuil. Qua khung kính cửa sổ, khung trời xế chiều hực xanh. Nắng chiều rọi lên bức tường vàng vọt tòa nhà bên kia. Ngược với bóng tối trong căn phòng. Không khí thật cô quạnh, rất Edward Hopper. Trong lúc khúc nhạc đệm bài Soledad của Pink Martini đang gõ từng nốt, từng nốt rời rạc. Tôi đã chụp lấy cả không khí ấy bằng cái… iPhone đang cầm trên tay.  Và từ đó, bài Cô Đơn đã thành hình.

LV: Tôi xử toàn acoustic guitars và ukelele cho bài này để bảo tồn cái nét nhạc mộc (unplugged) của nguyên bản từ Pink Martini. Bài không rắc rối nhưng gợi cảm khiến tôi hứng khởi đánh loạn lên nhưng may mắn sao vẫn giữ được cái tình ý đặc biệt của nhạc latin. Tôi không cho là phiên bản này có chút gì nét “sến”. Nhưng dù sao kẻ đàn này cũng mang giòng máu Việt có thể vô hình chung đã mang cái “sến” vào giai điệu mà không biết chăng?

NT: Ha, cái này thì phải chờ thính giả viết lời phê bình thì tôi và bạn mới biết có sến hay không thôi.

Cô Đơn

Nàng đến bên anh
Tựa những ý nhạc tình tứ trong thơ
Và trái tim anh
Tìm thấy một trời ngây ngất đê mê
Nàng đã yêu anh
Bằng cả tâm hồn trong trắng bao la
Anh vẫn đâu hay từng phút yêu thương
Gìn giữ tim mình được mãi mộng mơ

Rồi nắng phai mau
cùng khúc ca nào anh hát cho nhau
Giờ nỗi cô đơn
Gặm nhắm tâm hồn anh suốt đêm thâu
Vì phút u mê
Lòng đã lo sợ vì nỗi hoang mang
Không nói yêu em
Dù sống bên nhau
Nên giờ chỉ còn lời hát thương đau

La Soledad

Viniste a mí
Como poesía en la canción
Mostrándome
Un nuevo mundo de pasión
Amándome
Sin egoísmo y la razón
No más sin saber que era el amor
Yo protegí mi corazón

El sol se fue
Y yo cantando tu canción
La soledad
Se adueña de toda emoción
Perdóname
Si el miedo robó la ilusión
Viniste a mí
No supe amar
Y sólo queda esta canción