Nhạc & lời: Arthur Herzog, Jr. & Billie Holiday Lời Việt: Nguyễn Thảo Trình bày: Nguyễn Thảo Hòa âm & phối khí: Lê Vũ Ghi âm: Eleven-Sixteen Soundspace Final mix: LeVuMusic Studio Photo & Graphics: MarcMarc
NT: Don’t Explain là một ca khúc viết bởi Billie Holiday dựa trên tình tiết của đời bà. Khi Holiday khám phá ra Jimmy Monroe, chồng bà, ngoại tình. Trong một lúc ông ta đang lúng túng tìm lời giải thích tại sao có vết son trên cổ áo, Holiday đã bảo ông, “Take a bath, man. Don’t explain.” (Đi tắm đi. Đừng giải thích làm gì.)
Cũng thật tình cờ, cách đây vài tuần, tôi đã được xem vở kịch Lady Day at Emerson’s Bar and Grill của Lanie Robertson về những ngày cuối đời của Billie Holiday. Trong khung cảnh buồn thảm của một quán rượu ở Philadelphia, cô ca sĩ diễn viên DeQuina Moore trong vai Holiday đã hát Don’t Explain bằng cả nỗi khổ đau, day dứt trong từng chữ, lạc lõng trong từng câu, dằn vặt trong từng khoảng nín lặng. Không khí trong rạp hát tưởng chừng như tối thẫm hơn, ẩm ướt hơn. Một Holiday hiện thân của nỗi đớn đau trong cuộc sống, đã cười khóc và hát để chúng ta có thể nếm được nồng độ của những gì bà đã cảm nhận ra về thân phận con người.
Tôi thiết nghĩ, chúng ta sinh ra không biết nói. Rồi phải học nói, tập nói. Suốt cả thời thiếu niên cho đến trung niên, ta phải tập ăn nói làm sao cho thật khéo léo, dùng ba tấc lưỡi để cầu danh lợi. Nhưng hình như lời nói tự nó đã chuyên chở sự thật lẫn nhiều dối trá, những gươm dao dấu sau bao ngọt ngào khiêm tốn, những lọc lừa cạm bẫy che đậy bởi những lời khen ngợi hoa mỹ. Và một ngày ta chợt nhận ra điều này. Từ đó, ta đã bắt đầu tập nín lặng, vì hiểu ra rằng lời nói chưa bao giờ và sẽ không bao giờ chuyên chở toàn vẹn sự thật.
Cho nên, chỉ có hát. Nên hát. Và sẽ không giải thích gì.
Em yêu, hãy lặng thinh, Giờ đây anh có em Với anh, cuối đêm Hãy lặng thinh. Không nên nói nhiều khi Lời nói đâu ích chi. Dối gian, khóc than Có được chi. Một đời đã mãi yêu em Vì tình, anh cố quên Nhiều lần nghĩ quẩn quanh Mà rồi lòng chỉ biết yêu em. Người đời kháo chuyện dối gian Làm lòng anh đớn đau. Thật tình, dù đúng hay không, Chỉ cần ta có nhau. Em yêu, hãy lặng thinh, Em là nỗi vui, nỗi đau Trái tim trót trao Hãy lặng thinh.
Don’t Explain
Hush now, don't explain Just say you'll remain I'm glad you're back Don't explain Quiet, don't explain What is there to gain Skip that lipstick Don't explain You know that I love you And what love endures All my thoughts of you For I'm so completely yours Cry to hear folks chatter And I know you cheat Right or wrong, don't matter When you're with me, sweet Hush now, don't explain You're my joy and pain My life's yours, love Don't explain
