Nếu Tháng Mười Hai

• Nguyên tác: If We Make It Through December
• Nhạc & lời: Merle Haggard
• Lời Việt: Nguyễn Thảo
• Trình bày: Nguyễn Thảo
• Hòa âm & phối khí: Lê Vũ
• Ghi âm: ElevenSixteen
• Final mix: LeVuMusic Studio
• Graphics: Concept by MarcMarc

NT:  Tôi nhớ một câu của nhà văn Toni Morrison.  Trong thời điểm khó khăn, người nghệ sĩ không bao giờ chọn giữ im lặng.  Đây chính là lúc họ phải làm việc.  Không phải là lúc dành cho đau khổ, không có chỗ cho tự thương hại, không cần nhịn nhục câm lặng, không co mình sợ hãi.  (In the time of dread, artists must never choose to remain silent.  This is precisely the time when artists go to work.  There is no time for despair, no place for self-pity, no need for silence, no room for fear.)

Bài thơ Khờ Quá, Sao Chịu Làm Lạc Đà của anh Ngu Yên có câu:  Những tổn thương thâm sâu bên trong trở thành kho tàng cho sáng tạo.

Sự khó khăn nào cũng gây tổn thương, chỉ có ít hay nhiều, phiên phiến hay sâu lút.  Từ những vết thương đó, sáng tạo nảy mầm.

Năm 1973, Merle Haggard đã viết ca khúc If We Make It Through December, và nó đã nhanh chóng trở thành một tâm ca của những người đang sống trong cảnh khốn cùng.  Nó nói lên tâm tình của một tầng lớp xã hội dường như không ai muốn ngó ngàng lưu tâm.  Một món quà Giáng Sinh đến từ cảm nhận nỗi khốn khổ, từ một người nghệ sĩ đến với những kẻ lầm than.

Năm trước, tôi vô tình nghe được bài hát này qua một người ca sĩ rất trẻ tuổi, Phoebe Bridgers.  Bản hòa âm rất hiện đại, rất monotone, rất ảm đạm, biểu tượng sự nghèo nàn.  Và tiếng hát của cô thật nhẹ như lời tự sự. Thật đầy ám ảnh. 

Năm nay, bạn muốn trở lại với một nền nhạc gần với nguyên tác hơn.  Tiếng nhạc mang nhiều âm hưởng blues như lời than thở của một kẻ đang âm thầm rơi vào hố sâu của túng thiếu nghèo khốn. 

Now I don’t mean to hate December
It’s meant to be the happy time of year
And my little girl don’t understand
Why daddy can’t afford no Christmas gift…

(Chẳng có ý gì ghét tháng mười hai
Đáng lẽ đây là thời gian hạnh phúc nhất trong năm
Và đứa con gái nhỏ chưa hiểu được
Vì sao ba nó không thể mua nỗi món quà Giáng Sinh)

Có lẽ Merle Haggard đã rơi những giọt lệ khi ông viết những lời ca ấy.

Nếu Tháng Mười Hai

Chỉ mong chóng đến cuối năm nay thì
Có lẽ mới hết bao xót xa đời cay đắng
Vào ngay lúc giá băng nhất trong mùa
Lòng lo lắng khi thấy quanh đây ngập đầy tuyết trắng

Chỉ mong đến phút hết cơn cơ cùng
Nung nấu ý nghĩ sẽ tìm đến nơi trời ấm áp quanh năm
Ngay như nếu xứ California
Cầu mong chóng đến cuối năm may ra được bình an

Việc vừa mất cách đây mới đôi ngày
Vào ngay lúc khốn khó nối tiếp nhau dồn dập đến
Dù gắng sức bao lâu nay ngày đêm
Vì mong muốn có ngày lễ cho gia đình êm ấm

Nào đâu phải không thích Giáng Sinh về
Giây phút hạnh phúc nhất cho bầy con nít
Mà con bé quá ngây thơ chưa hiểu được
Vì sao năm nay Giáng sinh không ai được vui

If We Make It Through December

If we make it through December
Everything's gonna be all right I know
It's the coldest time of winter
And I shiver when I see the falling snow

If we make it through December
Got plans to be in a warmer town come summer time
Maybe even California
If we make it through December we'll be fine

Got laid off down at the factory
And their timing not the greatest in the world
Heaven knows I been workin' hard
I wanted Christmas to be right for my girl

Now I don't mean to hate December
It's meant to be the happy time of year
And my little girl don't understand
Why daddy can't afford no Christmas gift

Nếu Tháng Mười Hai

• Nguyên tác: If We Make It Through December
• Nhạc & lời: Merle Haggard
• Lời Việt: Nguyễn Thảo
• Trình bày: Lê Vũ
• Hòa âm & phối khí: Lê Vũ
• Ghi âm & final mix: LeVuMusic Studio
• Graphics: Concept by MarcMarc

NT:  Bài nhạc này, If We Make It Through December, được viết bởi nhạc sĩ Merle Haggard vào năm 1973, với dạng country blues, nói về tâm sự của một người cha trong gia đình vào những ngày cuối năm và nạn thất nghiệp.  Năm 1974, dĩa 45 được ấn hành vào dịp Giáng Sinh, trở thành một trong những bài nhạc buồn Giáng Sinh được tôi thu lượm cất giữ.

Thật sự tôi biết đến ca khúc này qua tiếng hát của một ca sĩ trẻ hiện đại, Phoebe Bridger.  Giọng cô rất trẻ, nghe thiếu hơi, thật hụt hẫng. Cô có cách hát như một người đang thì thầm tâm sự rất riêng tư.  Nghĩ cho cùng, trong nỗi buồn rầu thất nghiệp cùng quẫn, mấy ai mà to tiếng gào gọi cho mọi người nghe?

Trong lúc tôi loay hoay với từ ngữ dịch, thì bạn đã nhờ Ngô Nhật Trường và Triệu Vinh hát dùm bài Giáng Sinh BuồnVui Giáng Sinh (Đã Hết Rồi Chiến Tranh), là hai bài nhạc… buồn.  Hôm tôi gửi bạn bài Nếu Tháng Mười Hai, bạn hỏi tôi, Ủa, sao gửi nhạc chán đời không vậy?

Ừ, đang chán đời thì gửi nhạc chán đời chớ sao nữa.

Vả lại, bạn là người đưa ra hai bài buồn chớ đâu.

LV: Thế mới biết tại sao tôi thích phiên bản của Phoebe Bridger. “Thiếu hơi” và “hụt hẫng”! Nghe giống như ai đang mô tả giọng tôi hát. Chỉ có khác là giọng tôi già chứ không “trẻ” mà thôi.

Phiên bản của PB khá khác với nguyên bản country blues của Merle Haggard, ngay cả từ một vài nốt đầu tiên. Đây là một trường hợp điển hình của ca sĩ biến đổi nguyên bản thành phiên bản khác. Điều này rất hợp với quan điểm của KJ, mặc dù nó không đồng thuận với suy nghĩ của một số người nghe.

Tâm tình nhạc buồn trong mùa Giáng Sinh thì cũng khá là thông thường, nhưng nhạc buồn vì thất nghiệp thì đây là lần đầu tiên tôi thực hiện. Bạn cũng đã dặn rằng không nên dùng nhiều nhạc cụ inh ỏi quá cho bài vì không phù hợp với tình cảnh kẻ thất nghiệp. Tôi tự hỏi tại sao phải dùng ít nhạc cụ cho nhạc “thất nghiệp”, trong khi đó thì nhiều bài nhạc “thất tình” được hát với cả một dàn nhạc giao hưởng?

Nếu Tháng Mười Hai

Chờ qua hết cuối năm lắm thăng trầm
Nếu được thế, có lẽ sẽ thôi còn cay đắng
Giờ đây tháng giá băng nhất trong mùa
Nhìn trời tuyết trắng quá mênh mông, lòng càng xơ xác

Chờ từng phút, thấy ngày tháng vô tận cùng
Nung nấu ý nghĩ sẽ tìm đến nơi trời ấp áp quanh năm
Hạn như phố cũ California
Mong cho chóng hết cuối năm sao vẫn được bình an

Việc vừa mất khi đang thật cần
Vào ngay lúc khốn khó theo nhau đang dồn dập đến
Dù cố gắng bao lâu nay ngày đêm
Chỉ mong ước phút Giáng Sinh cho gia đình hạnh phúc

Nào đâu ghét phút Giáng Sinh thật gần
Vẫn là lúc vui nhất cho bầy con nít
Mà con bé quá ngây thơ, đâu hiểu ra
Năm nay Giáng Sinh nhưng sao không được vui

Chờ qua hết cuối năm lắm thăng trầm
Nếu được thế, có lẽ sẽ bớt nhiều cay đắng
Vào ngay tháng giá băng nhất trong mùa
Nhìn màn tuyết trắng quá bao la, long càng teo héo

Chờ từng phút buốt giá không hề dứt
Với ý nghĩ sẽ tìm đến nơi trời ấp áp quanh năm
Dù nơi phố cũ California
Chờ cho chóng hết cuối năm mong vẫn còn bình an
Dù như phố cũ lâu không về lại
Mong cho chóng hết cuối năm ta vẫn được bình an

If We Make It Through December

If we make it through December
Everything's gonna be all right I know
It's the coldest time of winter
And I shiver when I see the falling snow

If we make it through December
Got plans to be in a warmer town come summer time
Maybe even California
If we make it through December we'll be fine

Got laid off down at the factory
And their timing not the greatest in the world
Heaven knows I been workin' hard
I wanted Christmas to be right for my girl


Now I don't mean to hate December
It's meant to be the happy time of year
And my little girl don't understand
Why daddy can't afford no Christmas gift

If we make it through December
Everything's gonna be alright I know
It's the coldest time of winter
And I shiver when I see the falling snow

If we make it through December
Got plans to be in a warmer town come summer time
Maybe even California
If we make it through December we'll be fine
aybe even California
If we make it through December we'll be fine