Biệt Ly Chỉ Làm Đớn Đau

• Nguyên tác: Breaking Up is Hard to Do
• Nhạc & lời: Howard Greenfield & Neil Sedaka
• Lời Việt: Nguyễn Thảo
• Trình bày: Lê Vũ
• Hòa âm & phối khí: Lê Vũ
• Ghi âm & final mix: LeVuMusic Studio
• Graphics: Concept by MarcMarc

NT:  Sau gần 10 năm, tôi lại tự hỏi vì sao mà mình đeo đuổi chuyện dịch nhạc.  Dịch để làm gì? 

Một thời tôi đã say mê nhiều ca khúc ngoại quốc mà tôi cho là quá hay, quá đẹp, và ước ao được có dịp hát bằng tiếng Việt cho người Việt nghe.  Có khi cái hay nằm trong giai điệu.  Có lúc cái đẹp từ những ca từ bóng bẩy.  Đôi khi chính vì phần hòa âm đã làm bài nhạc nổi bật, v.v…

Rồi lại tự hỏi, bài nhạc cần phải được chuyển tải đến cho thính giả Việt như thế nào? Nó phải gần giống như bản chính về giai điệu, tiết tấu, ca từ, và ngay cả phần phối khí không? Hay là ta có thể “phá” nó một chút (hay… nhiều chút)?  Chỗ này thì bắt đầu rắc rối, vì không như nhạc cổ điển, nhạc jazz và pop thường được tư hóa thành nhiều bản riêng biệt, đôi khi cùng giai điệu nhưng tiết tấu thì khác, đôi khi giai điệu bị thay đổi, và đôi khi ca từ.  Vì thế, tùy phiên bản nào ta nghe thì bản dịch sẽ như gần giống hay khác nguyên tác.

Đó là chưa nói đến chuyện chuyển từ ngữ cũng như hành văn, không thể nào hoàn toàn giống bản chính gốc.  Từ tiếng Anh hoặc tiếng Pháp qua đến tiếng Việt hầu như lúc nào cũng có những gập ghềnh, những thay đổi, nhưng theo tôi, vẫn còn hơn những ngọng nghịu hoặc vô nghĩa để cố giữ lấy “chính nghĩa”.

Nghĩ thì dễ nhưng đôi lúc sau khi ca sĩ hát xong thì giật mình, chết cha, sao cái chữ đó nghe không đúng như mình nghĩ.

Tôi nghe có người đã từng nói, bài nhạc dịch hay là bài chưa được dịch. Và họ nói: dịch là một cách giết chết bài nhạc ấy.

Biệt Ly Chỉ Làm Đớn Đau

Ngày anh hay em sẽ ra đi
Anh vẫn như không muốn tin
Ôi xa em, anh đâu còn tha thiết chi…

Bao nhiêu thương yêu sao nỡ lấy đi
Cho đời anh từ nay còn mỗi chua cay
Cho tâm tư âm u lầm than
Mới biết chia ly lòng nát tan

Khi ta còn yêu, tay trong cánh tay
Đêm từng đêm nụ hôn quá mê say
Em nhớ chăng năm tháng yêu nhau
Có biết chia ly làm đớn đau?

Người hay nói giây phút mất nhau rất đớn đau
Là trong tim tựa dao nhọn cắm sâu
Chớ tin tình của đôi ta
Giờ đã tàn lụi như tro, vì con tim vẫn khát khao yêu như bao giờ
(Giờ đã tàn lụi như tro, vì con tim luôn khao khát được mãi yêu nhau)

Anh van xin em đừng nói chia tay
Cho tình yêu cầu may tái sinh đêm này
Em hỡi em, hãy cứ yêu nhau
Lờì nói chia ly chỉ làm đớn đau
Lời nói chia ly làm nát… tan nát trái tim anh…

Breaking Up is Hard to Do

You tell me that you’re leaving
I can’t believe it’s true
Girl, there is no living without you…

Don't take your love away from me
Don't you leave my heart in misery
If you go then I'll be blue
'Cause breaking up is hard to do

Remember when you held me tight
And you kissed me all through the night
Think of all that we've been through
And breaking up is hard to do

They say that breaking up is hard to do
Now I know, I know that it's true
Don't say that this is the end
Instead of breaking up I wish that we were making up again

I beg of you don't say goodbye
Can't we give our love another try?
Come on, baby, let's start anew
'Cause breaking up is hard to do

Tắt Nắng

• Nguyên tác: Ain't No Sunshine
• Nhạc & lời: Bill Withers
• Lời Việt: Nguyễn Thảo
• Trình bày: Nguyễn Thảo
• Hòa âm & phối khí: Lê Vũ
• Ghi âm: ElevenSixteen
• Final mix: LeVuMusic Studio
• Graphics: Concept by MarcMarc

NT:  Không hiểu ma nào đưa lối, quỷ nào dẫn đường, mà tôi đã mất biết bao thì giờ để dịch ca khúc này của ông Bill Withers, nhất là ngày nào chính cô bạn nhạc Minh Nguyệt cũng đã phóng bút viết những lời ca bay bướm cho bản tiếng Việt rồi.

“Nhập” thật là một chữ chính xác, vì trong phòng thâu, Bill Withers đã hát cả đoạn dài với vỏn vẹn hai chữ “I know” một cách… bị nhập.  Sau khi ra khỏi cơn mê, anh đã định làm lại đoạn nhạc này, nhưng cả ban nhạc (toàn những nhạc sĩ lão thành) đã bảo anh hãy cứ giữ như vậy.

Từ đó, đoạn I know này đã trở thành tiêu chuẩn cho ai muốn “thử lửa” với ca khúc này.

Tôi có nghe phiên bản Ain’t No Sunshine của ca sĩ Sting, nhưng ông đã lẳng lặng bỏ quên phần này khiến người nghe như tôi thấy thật… hụt hẫng.

Nhưng rồi đến phiên tôi, tôi phải công nhận là để được “nhập” không phải là dễ.  Vì thế tôi đã theo ý định đầu tiên của Bill Withers là… viết lại lời, và sau đó hát theo một tiết tấu khác.

Nhưng bạn chẳng chịu như vậy.  Lời thì được.  Tiết tấu thì không.

Thế nên, nghề chơi nào cũng lắm công phu, cụ Nguyễn Du đã bảo như thế.  Mà thật vậy.

LV: Theo tôi thì bài này sống mãi với thời gian vì cái đoạn quái quỉ chỉ có 2 chữ này.  Vì thế nên tôi mới không đồng ý với bạn khi bạn thay đổi tiết tấu của đoạn này.  Tôi cũng tự thừa nhận mình có khuynh hướng nazi độc tài khi nói đến chuyện mix nhạc ở KJ. Dạo này ai cũng có thể bị gọi là nazi nên tôi cho đây cũng là chuyện thông thường.  Xin lỗi nhé bạn già nhưng mình phải giữ đoạn này theo kiểu cũ mới được.

Có thể xem đây là một hình thức hát scat mà thỉnh thoảng hay thấy trong nhạc jazz. Người hát phải  giữ được cho làn hơi và nốt nhạc của mình nhịp nhàng với nhịp trống đồng thời phải đưa vào những nhịp chõi, chỗ nghỉ sao cho hợp ăn khớp, hoà đồng.  Khó vô cùng! Nhất là khi chỉ hát có 2 chữ. Lẩm bẩm 2 chữ đó một lúc có thể làm cho người hát bối rối không biết mình đang ở khúc nào.  Ít nhất đó là cái khó mà tôi gặp phải khi hát nhẩm theo một minh.

Khi bạn dịch bài thì bạn lại lồng cả một “câu chuyện” vào cái đoạn 2 chữ này thành ra có chút dễ giữ nhịp hơn. Tuy nhiên cái vấn đề về vần điệu tiếng Việt hát sao cho xuôi chảy lại là việc khác nữa.  Bài khó cho người hát. Không biết có khó cho người nghe không?

Tắt Nắng

Ngày như tắt nắng khi em lìa xa
Lìa xa nên gió mưa về đây
Lạnh lùng hoang vắng khi thiếu em
Cho phút giây như chậm hơn thêm
Cho tháng năm như dài hơn thêm

Nào hay em đã đi về đâu
Nào hay em có quay về đây
Chẳng còn tia nắng khi vắng em
Căn gác đây xa lạ thênh thang
Không có em, căn phòng mênh mông

Và vì sao mà em đành tâm bỏ đi?
Vì sao mà em bỏ anh mà đi thật xa?
Để anh ngày đêm chờ mong, đợi trông
Từng phút, từng giây chậm trôi, chậm trôi, chậm như ngừng trôi
Thời gian chẳng trôi mà em đâu hay mình anh cùng căn phòng vắng
Anh cố quên trong niềm đau
Ngày nắng tắt những khi em rời xa

Đời như tắt nắng khi em lìa xa
Chỉ còn bóng tối mỗi ngày qua
Ngày dài không nắng khi vắng em
Cho tối đen căn phòng nơi đây
Cho tối đen bao ngày không em
Cho tối đen tháng ngày xa em

Ain’t No Sunshine

Ain't no sunshine when she's gone 
It's not warm when she's away
Ain't no sunshine when she's gone
And she's always gone too long
Anytime she's goes away

Wonder this time where she's gone
Wonder if she's gone to stay
Ain't no sunshine when she's gone
And this house just ain't no home
Anytime she goes away

And I know, I know, I know, I know
I know, I know, I know, I know, I know
I know, I know, I know, I know, I know
I know, I know, I know, I know, I know
I know, I know, I know, I know, I know
I know, I know
Hey I oughta leave young thing alone
But ain't no sunshine when she's gone

Ain't no sunshine when she's gone
Only darkness every day
Ain't no sunshine when she's gone
And this house just ain't no home
Anytime she goes away