Buông Bỏ

• Nguyên tác: Throw It Away
• Nhạc & lời: Abbey Lincohn
• Lời Việt: Nguyễn Thảo
• Trình bày: Lê Vũ
• Hòa âm & phối khí: Lê Vũ
• Ghi âm & final mix: LeVuMusic Studio
• Photo & graphics: MarcMarc

NT:  Chuyện như thế này.  Từ lúc KẻJazz đặt điều đăng thêm nhạc bản (music sheet) trên trang mạng, tôi phải mất công chuyển biên (transcribe) những bài nhạc tôi đã hoặc đang dịch.  Tôi không phải là dân chuyên nghiệp nên chuyện nghe từng câu nhạc rồi viết xuống cho đúng nhịp đúng nốt mất rất nhiều thời giờ.  Dễ hơn thì mua mấy cuốn sách nhạc, nhưng kẹt một điều mua hoài thì hao tổn ngân quỹ gia đình quá.  Thế nên tôi gia nhập mấy nhóm trên mạng để tìm nhạc miễn phí.  Đây lại là một vấn đề.

Nếu là bài nhạc chính gốc thì chẳng có vấn đề gì.  Những bản nhạc được ghi lại thì khác.  Tùy theo mình thích phiên bản do ca sĩ nào hát, và mỗi ca sĩ thường hát khác nhau, nhất là nhạc jazz và pop.  Có những ca sĩ như Sting có thể hát nhiều phiên bản khác nhau với nhiều thay đổi.  Có khi cũng là lúc phối âm, nhạc sĩ thay đổi nhịp từ 3/4 ra 4/4, thêm thắt hoặc cắt bỏ trường canh.  Thêm vào đó, mỗi người nghe và ghi lại cũng có thể khác nhau tùy theo cách phân tích câu nhạc theo kiến thức và kinh nghiệm riêng.  Nói chung, chuyện ghi nhạc bản có rất nhiều nhiêu khê khi ta cố giữ sao cho để gọi là… chuẩn.

Sau đó, chuyển ngữ lại đưa ra một vấn đề khác nữa, và rất… Việt.  Chúng ta biết ca sĩ thay đổi giai điệu khi hát tiếng Anh, tiếng Pháp khá dễ dàng.  Tiếng Việt thì hầu như không được, vì ngôn ngữ ta là loại thanh điệu (tonal language). 

Bài nhạc Throw It Away này, tôi đã dịch từ nguyên bản của Abbey Lincoln.  Đây là một bài nhạc tôi rất thích vì những ý niệm về Thiền Đạo.  Viết xong ca từ, tôi đã hí hửng gửi cho bạn, kèm theo một bản YouTube do cô ca sĩ Aga Zaryan người Ba Lan hát.

Gặp lại bạn, bạn bảo tôi: “Mày xem lại bản tao viết lại chưa?” và lý do rất đơn giản, bạn thích bản diễn của cô AZ hơn là bản chính.

Lúc tôi xem lại thì tôi mới hiểu tại sao bạn hỏi tôi như vậy.  Lời hát trước đây không thể nào ráp vào giai điệu mới.  Ngay cả khi tôi giữ nguyên ý, lời vẫn phải được đổi thay khá nhiều.  Tôi vẫn cho rằng, ca sĩ phải được cái mà người ta gọi là poetic license để sở hữu bản diễn của mình.  Nhưng với ca khúc này qua bản của AZ, qua ngôn ngữ Việt, chuyện ứng tác (improvisation) khó mà thực hành được.  Bởi vậy mới hiểu biên giới của nhạc jazz Việt ở đâu.

Có lẽ đây là lý do tại sao Ngô Minh Trí gọi nhạc jazz Việt Nam là “jazz chè”…

LV: Nếu ai có thắc mắc muốn so sánh nguyên bản bài này với bản hát theo kiểu cô ca sĩ người Ba Lan này thì sẽ thấy sự khác biệt thật lớn lao. Riêng tôi thì thấy giật mình khi nghe cô ca sĩ này hát trong lúc đọc bản dịch đầu của bản. Ngoài việc lời được giữ nguyên còn lại thì nốt và cách chấm câu được “biến hóa” hoàn toàn theo tiết tấu bossa nova đặc biệt. Thế mới biết có người dùng “creative license” tới mức tối đa như thế này. Tôi thích! Phóng khoáng, tự nhiên. Bởi thế tôi đòi bạn phải chữa lại lời cho hợp với cách hát mới của bài.

Hí hửng với bài đặc biệt này cho đến khi hát thử mới thấy hối hận. Những nhịp chõi dồn dập, không nghỉ làm tôi chật vật với từng câu một. Khi nghe người ta hát thì trơn tru, mượt mà, nhưng sao đến phiên mình hát thử thì trắc trở, gập ghềnh. Tôi mất 3 tối để thâu bài này. Tiếc rằng trình độ “jazz chè” nên chỉ đến được vậy. Muốn nhanh hơn cũng không nổi.

Buông Bỏ

Thường nghĩ xác thân ta đây, một người
Nặn từ viên đất sét thôi
Và nghĩ đến bao điều mất còn kia
Dù luôn hoài công giữ lấy

Nhiều lúc vấn vương nghìn mối hoài nghi
Rồi kiếm tìm khắp mọi nơi
Một đêm thấy ra trong đôi ba lời 
Từ một trang sách xưa

“Buông tay là thấy
Vô thường một cõi
Hãy yêu mến và hãy vui sống
Mỗi ngày, hết mỗi ngày

Và giữ đôi tay mãi dang rộng
Để nắng tràn khắp buồng tim
Và chẳng thể nao mất đi những gì
Đời dành riêng cho mỗi ta”

Này bàn tay đẩy đưa chiếc nôi thuở nào
bàn tay nâng ta đứng lên
Cùng làn gió lướt qua đồi núi, rừng sâu
Rồi thênh thang ra biển lớn

Và từng ngón đã cho đời ấm tình yêu 
Rồi sẽ lặng lẽ nằm xuôi
Thì hãy mở đôi tay ra đón nhận
Cuộc đời những khi ta biết cần

Throw It Away

I think about the life I live
A figure made of clay
And think about the things I lost
The things I gave away 

And when I'm in a certain mood
I search the house and look
One night I found these magic words
In a magic book

"Throw it away
Throw it away
Give your love, live your life
Each and every day

"And keep your hand wide open
Let the sun shine through
‘Cause you can never lose a thing
If it belongs to you"

There's a hand to rock the cradle
And a hand to help us stand
With a gentle kind of motion
As it moves across the land

And the hand's unclenched and open
Gifts of life and love it brings
So keep your hand wide open
If you're needing anything