Đêm Trời Sao

Nhạc & lời: Don McLean
Lời Việt: Nguyễn Thảo
Trình bày: Quý Anh
Hòa âm & phối khí: Lê Vũ
Ghi âm: Terre Media Studio
Final mix: LeVuMusic Studio
Tranh: Vincent van Gogh
Graphics: MarcMarc

NT: Bỗng một ngày, bạn bảo tôi, dịch dùm bài Starry, Starry Night đi.  Đây là một bài nhạc mà tôi thuộc lòng giai điệu nhưng chẳng bao giờ biết lời.  Phần lớn là vì một thời nào đó, bài nhạc này rất là thịnh hành trong… elevators. 

Bạn nhờ thì tôi làm.  Rồi mới khám phá cái tên Starry Night là tên tầm bậy.  Tác giả Don McClean viết ca khúc tribute này cho nhà danh họa Vincent Van Gogh, và đã đặt tên Vincent cho bài nhạc.  Chỉ vì câu mở đầu là “Starry, starry night” mà nhiều người đã tiện miệng gọi bừa như vậy.

Van Gogh cũng là một họa sĩ mà tôi rất yêu thích từ thuở mới lớn.

Nói về Van Gogh thì phải nhắc đến những nét đặc thù trong ngôn ngữ hội họa của ông ta; những dấu chấm, những đường xoắn, những tảng màu vàng.  Lời đồn rằng, ông mang bệnh vertigo (chóng mặt kinh niên) nên những gì ông thấy đều hiện ra một cách méo mó.  Ở gần cuối thời kỳ Ấn tượng (Impressionism) tại Âu châu, bị ảnh hưởng của trường phái này, những phệt màu của ông xuất hiện theo những đường cong xoắn xít trên vải bố.  Thêm lời đồn rằng ông rất nghiện uống rượu absinthe, và độc tố trong rượu này đã làm ông thấy thế giới đều nhuộm một màu vàng.  Cũng có người nói vì chất digitalis trong thuốc chữa bệnh kinh phong làm từ cây hoa mao địa hoàng (foxglove) đã gây ảnh hưởng loạn sắc cho thị giác.  Một điều chắc chắn rằng, ông bị bệnh tâm thần và đã phải vào điều dưỡng trong viện ở Arles.  Ông tự kết liễu đời mình vào lúc ba mươi bảy tuổi, để lại cho nhân loại gần cả ngàn bức tranh.

Ca khúc Vincent đã được viết dựa trên nhiều bức tranh của Van Gogh, trong đó có Starry Night.  Lời ca cũng nói lên nỗi cô độc và niềm tuyệt vọng mà cả Van Gogh và McLean đều từng cưu mang.

Trước khi chuyển dịch ca khúc Vincent, tôi đã xem lại những bức họa tôi cho là có liên quan đến bài nhạc.  Từ ngữ đa phần nhuốm màu sắc mà Van Gogh đã dùng, cũng như những nét cong, đường xoắn được dùng để kết cấu cảm giác của mặt tranh.

Tôi rất cảm ơn Quý Anh, theo lời đề nghị của bạn, đã hát ca khúc này.  Chất giọng của QA mang thần thái của một điều gì rất cao quý, như tấm lòng của người họa sĩ tài hoa nhưng bạc mệnh.

Khi ca khúc này được phát hành, tôi xin nhắn rằng tại Museum of Fine Art Houston đang triển lãm đối chiếu tranh của hai họa sĩ Vincent Van Gogh và David Hockney từ cuối tháng hai cho đến tháng sáu, 2021.  Nếu đang có mặt tại Houston, các bạn nên ghé ngang để có dịp thưởng lãm một số bức tranh được nhắc đến trong ca khúc Đêm Trời Sao.

Đêm Trời Sao 

Trời đầy sao, xanh thẫm
Cuốn trong mây màu lam khói mờ
Giấc khuya đêm Hè, ai thẩn thờ
Ánh mắt xuyên sâu hồn tôi chạm vùng u tối

Chập chờn cây in bóng
Nhánh khô nâu cùng hoa bướm vàng
Gió nhấp nhô hạt nắng khẽ khàng 
Loáng thoáng lay sắc màu một trưa nao chớm Đông

Giờ tôi mới nhận ra
Điều mà anh muốn hoài nhắn tôi
Bao giấc mơ như điên dại cuốn xoay anh
Giờ từng giờ không phút nghỉ ngơi
Nhưng ai có nghe đâu?  Âm thầm bao phiến màu
Là lời anh nhắn về sau.

Trời ngập sao đêm trắng
Hướng dương trong bình ươm nắng vàng
Sắc mây pha hoàng hôn tím nhạt
Mắt đăm chiêu nhìn dòng thời gian xanh men biếc

Rồi màu kia thay sắc
Lúa ban mai, hạt hổ phách trằn
Nếp da nhăn, sầu lên vết hằn 
Dưới tay anh chỉ còn niềm yêu thương chứa chan

Giờ tôi mới nhận ra
Điều mà anh muốn hoài nhắn tôi
Bao giấc mơ như điên dại cuốn xoay anh
Giờ từng giờ không phút nghỉ ngơi
Nhưng ai có nghe đâu?  Âm thầm bao phiến màu
Là lời anh nhắn người sau.

Tình đời cho lắm vết thương,
Lời trần tình không hối tiếc.
Rồi khi tan hết bao hy vọng, chỉ còn anh,
Giữa đêm muôn ngàn sao,
Đã quyên sinh như khi đôi tình nhân chia ly.
Nhưng anh biết không anh, từ ngàn xưa
Nhân thế vẫn luôn quay lưng ơ hờ
Trước những tâm tư lạ thường.

Trời mờ sao, u tối
Bức tranh treo hành lang vắng người
Những chân dung, từng đôi mắt còn
Dõi theo nhân gian ngàn đời không sao quên lãng

Tựa người lạ mặt ta chưa biết
Dáng dấp tả tơi, và lòng trăm mối sầu
Những đóa hoa rơi (sậm) màu như huyết bầm
Cánh nát tan trên một nền tinh khôi tuyết băng

Giờ tôi mới thấy ra
Điều mà anh vẫn hằng thiết tha
Là những say đắm như điên loạn bám theo anh,
Là từng giờ mong phút thoát xa
Nhưng nhân thế đã quên anh, còn ai đoái hoài,
Đành mang theo vô thinh lắng…

Vincent (Starry, Starry Night)

Starry, starry night
Paint your palette blue and gray
Look out on a summer's day
With eyes that know the darkness in my soul

Shadows on the hills
Sketch the trees and the daffodils
Catch the breeze and the winter chills
In colors on the snowy linen land

Now I understand
What you tried to say to me
How you suffered for your sanity
How you tried to set them free
They would not listen, they did not know how
Perhaps they'll listen now

Starry, starry night
Flaming flowers that brightly blaze
Swirling clouds in violet haze
Reflect in Vincent's eyes of china blue

Colors changing hue
Morning fields of amber grain
Weathered faces lined in pain
Are soothed beneath the artist's loving hand

Now I understand
What you tried to say to me…

For they could not love you
But still your love was true
And when no hope was left inside
On that starry, starry night
You took your life, as lovers often do
But I could've told you Vincent
This world was never meant for
One as beautiful as you

Starry, starry night
Portraits hung in empty halls
Frame-less heads on nameless walls
With eyes that watch the world and can't forget

Like the strangers that you've met
The ragged men in ragged clothes
The silver thorn of bloody rose
Lie crushed and broken on the virgin snow

Now I think I know
What you tried to say to me
And how you suffered for your sanity
And how you tried to set them free
They would not listen, they're not listening still
Perhaps they never will