• Nguyên tác: Ma jeunesse fout l’camp • Nhạc & lời: Guy Bontempelli • Lời Việt: Nguyễn Thảo • Trình bày: Kim Loan • Hòa âm & phối khí: Lê Vũ • Ghi âm: Phòng thâu Phan Thụy Khánh • Final mix: LeVuMusic Studio • Photo & graphics: MarcMarc
NT: Tôi tự hỏi: Dịch, chẳng hạn như dịch nhạc, thì phải như thế nào?
Ngoài vấn đề dịch cho đúng nghĩa. White là trắng. Black là đen. Giống như thơ, trong nhạc nhiều lúc gặp phải những nhóm chữ tối nghĩa đòi hỏi nhiều tìm tòi suy tư để dịch không “quá sai” ý tác giả. Trong bài Je suis malade, có câu “pourtant moi j’avais du talent avant ta peau” thật quả tình tôi mù tịt. Tra khảo trên mạng cũng như hỏi những người bạn Pháp của tôi đã không mang lại một câu trả lời nào cho vừa ý. Cái cảm nhận chỉ là một mang máng của một chấp nhận, một thiệt thòi.
Về một khía cạnh khác, văn phong của tác giả có cần phải được chuyển tải bằng cách nào để giữ cho khá toàn vẹn? Hoặc ít hoặc nhiều, cá tính của người dịch vẫn xuất hiện qua những chọn lựa từ ngữ hoặc cách hành văn. Ví dụ như trong ca khúc này, liệu cái lãng đãng mơ màng của nguyên tác cho phép ta dùng từ ngữ khô khan triết lý hoặc chắc nịch cường điệu mặc dù những từ ngữ đó mới thật chính xác? Rồi trên phương diện văn hóa địa phương, bằng cách nào ta có thể cho thính giả cảm nhận được bài nhạc từ Pháp hoặc Nhật hoặc Ba Tây? Và thời điểm của ca khúc: thời hoàng kim của jazz, thời hippy, thời hiện đại?
Tôi nói như vậy vì đó là vài điều tôi vẫn cưu mang mỗi khi ngồi trước một tác phẩm. Tôi thường hình dung đến khung cảnh trong đó những nhân vật lần lượt xuất hiện, những diễn biến, những mẫu đối thoại. Tôi hình dung đến những chi tiết trong không gian đó, đến màu sắc của bối cảnh, đến ánh sáng, đến ngay nhạc nền: tiếng dương cầm, phong cầm, tây ban cầm, kèn, hay cả sự im lặng.
Trong ca khúc Ma jeunesse fout l’camp, tôi bắt gặp một cô gái, có lẽ là Francoise, và trong ký ức, hình ảnh một người tình không rõ mặt. Bối cảnh là một cánh rừng, xuất hiện qua nhiều thời gian khác nhau. Không đối thoại; chỉ độc thoại. Một loại overvoice. Và nhạc nền thật chậm rãi, thật lắng đọng.
Sau khi viết xong lời nhạc cho Thanh Xuân Ngậm Ngùi, ngồi đọc lại, tôi bắt gặp một thời nào thật xa xưa của tuổi thơ. Những ngày tháng rong chơi ở một thành phố biển. Những năm dài tháng rộng nào tôi đã rộn ràng đón nhận những cảm xúc mới lạ rờn rợn thịt da, khi bắt gặp nhịp tim trong lồng ngực phập phồng đập sai nhịp vì một mùi tóc, một nắm tay, một ánh mắt nhìn, một tiếng gọi thì thầm. Và một hình thức nào đó, nhạc Trịnh văng vẳng từ ký ức thật xa xăm tưởng chừng đã quên từ lâu.
Thành thử ra tôi cũng chẳng biết văn phong nguyên tác như thế nào nữa…
Rồi một thời thanh xuân ấy
Như câu thơ dứt trong ngỡ ngàng
Là từng vần thơ theo nhau
Phai theo những vết thời gian
Còn lại gì khi đã hết?
Công viên nước đã khô đáy hồ
Đồng cỏ một màu hoang phế
Thanh xuân phất phơ nhạt mờ
Rừng ngày xưa thôi ghé thăm
Còn vệt chân trên lối đi?
Âm ba bao lời thơ cũ
Còn trên lá khi mưa về?
Câu hát cho người xa vắng
Có bấc giác nhói trong tim?
Tên ai bây giờ đâu nhớ
Sao giờ đây như đã quên
Rừng ngày nao ta ghé chơi
Tìm từng cụm violette
Cơn mưa bất chợt buông xuống
Mờ phai dấu chân lối về
Câu hát xưa hồn nhiên quá
Thênh thang những chốn đã qua
Nhưng nay sao không nhớ ra
Chỉ thấy tiếc thương nhạt nhòa
Một thời nào thanh xuân ấy
Thôi âm vang tiếng guitar buồn
Tuổi trẻ nhẹ nhàng ra đi
Đi trong những bước lặng im
Còn gì thời thanh xuân ấy?
Môi khô, mắt đã thôi xanh màu
Dù còn vài nụ hoa thơm
Vương trên tóc phai xuân thì
Rừng ngày xưa thôi ghé thăm
Ngày mùa thu rơi lá nâu
Cho ta mơ làn hơi ấm
Mùa xuân vẫn sao mịt mù
Thôi nhé, đâu còn tia nắng
Con tim sẽ ngủ im lìm
Trong đêm đen dài xa vắng
Đêm dài cho ai lãng quên?
Rừng ngày nao thôi ghé thăm
Ngậm ngùi thanh xuân quá mau
Theo đôi chân người xa khuất
Ngày xưa bước chân theo nhau
Xin giữ trong lời thơ cũ
Hương thanh xuân dẫu nát nhàu
Mai sau kia ai quay về
Dòng nước đã trôi qua cầu
Ma jeunesse fout l’camp
Ma jeunesse fout l'camp Tout au long d'un poème Et d'une rime à l'autre Elle va bras ballants Ma jeunesse fout l'camp À la morte fontaine Et les coupeurs d'osier Moissonnent mes vingt ans Nous n'irons plus au bois La chanson du poète Le refrain de deux sous Les vers de mirliton Qu'on chantait en rêvant Aux garçons de la fête J'en oublie jusqu'au nom J'en oublie jusqu'au nom Nous n'irons plus au bois Chercher la violette La pluie tombe aujourd'hui Qui efface nos pas Les enfants ont pourtant Des chansons plein la tête Mais je ne les sais pas Mais je ne les sais pas Ma jeunesse fout l'camp Sur un air de guitare Elle sort de moi même En silence à pas lents Ma jeunesse fout l'camp Elle a rompu l'amarre Elle a dans ses cheveux Les fleurs de mes vingt ans Nous n'irons plus au bois Voici venir l'automne J'attendrai le printemps En effeuillant l'ennui Il ne reviendra plus Et si mon cœur frissonne C'est que descend la nuit C'est que descend la nuit Nous n'irons plus au bois Nous n'irons plus ensemble Ma jeunesse fout l'camp Au rythme de tes pas Si tu savais pourtant Comme elle te ressemble Mais tu ne le sais pas Mais tu ne le sais pas
kejazz.today 