Cơ Hình

• Nguyên tác: Shape of My Heart
• Nhạc & lời: Dominic Miller & Gordon Sumner
• Lời Việt: Nguyễn Thảo
• Trình bày: Nguyễn Thảo & Lê Vũ
• Hòa âm & phối khí: Lê Vũ
• Ghi âm: ElevenSixteen & LeVuMusic Studio
• Final mix: LeVuMusic Studio
• Graphics: Concept by MarcMarc

NT:  Gần đây, khoa học mới chứng minh được là trái tim của chúng ta cũng rất dễ bị ảnh hưởng bởi xúc cảm.  Những đau buồn cay đắng đều ảnh hưởng đến bộ phận này trong cơ thể, thường là nhất thời.  Nhưng khi có một biến cố gì quá đau đớn, con tim có thể bị ảnh hưởng trầm trọng và vĩnh viễn. 

Có thể rướm máu. Có thể bể nát. Có thể thay hình đổi dạng.

Khoa học đã cho thấy một tình trạng con tim bị tổn thương vì xúc cảm, gọi là takosubo cardiomyopathy, đã thay đổi hình dạng thành giống như một chiếc bình cổ của Nhật, với cổ tim thắt chặt, làm máu bị nghẽn không lưu thông bình thường.

Cơ Hình, tôi gọi như vậy.  Hình dạng của con tim.

Sting viết ca khúc này về một tay cờ bạc, nhưng không phải là người ham mê đỏ đen.  Hắn vào bàn chơi để tìm câu trả lời về đời sống.  Hắn là một khoa học gia đang thử nghiệm bằng trò thắng thua.

Trái tim là cảm xúc sâu kín; kẻ chơi bài không bao giờ để lộ diện.

Có lẽ trong cuộc tìm kiếm của anh ta, có khá nhiều thất vọng.

Tôi đoán như vậy dựa trên cách hành âm dùng nhiều gam thứ và bảy để tạo nên một không khí u hoài.  Thỉnh thoảng, và rất ít, ta thoáng nghe một gam trưởng như một ánh lửa lóe lên, như một chút hy vọng.  Nhưng sau đó lại quay về với cảm giác bất an. Lời ca mang nhiểu ẩn dụ của một chính trường.

Dominic Miller, người cùng viết giai điệu với Sting, đã phát biểu rằng ca từ của Sting rất là hoang mang và bí ẩn, nhưng giai điệu lên xuống arpeggio rất là lả lướt, tạo nên bên ngoài và bên trong của câu chuyện trên sòng bài.

Thế nên, khi tôi và bạn chẳng hiểu mình đang hát cái gì thì đừng nên lấy làm ngạc nhiên.  Vì ông ấy đã viết như thế.

LV: Nói về chuyện hát mà không hiểu gì hết thì tôi tự nhận mình là “cao thủ”. Với tôi thì chỉ cần tựa bài gợi ý và nhạc hay là đủ cho tôi “en dòi” rồi. Tỷ dụ như nghe bài Ave Maria hát bằng tiếng La Tinh thì đâu cần hiểu gì đâu mà vẫn thấy cảm xúc mãnh liệt. Vì khuynh hướng này nên, mặc dù thưởng thức nét nhạc đặc thù của Sting, tôi không thường nghe nhạc của ông này.  Phần lớn những bài Sting viết hoặc chọn để trình bày là những bài “lắm lời”. Nghe mệt óc! Lời nhạc  của Leonard Cohen cũng có nhiều ẩn dụ, 2 nghĩa nhưng tôi cảm thấy được nét thơ, nét tình trong đó cho dù ý của bài thật là buồn khổ. Nhạc của Sting dường như nhiều lời hơn và những ẩn dụ trong đó có chiều hướng dấy lên tâm tình hoài nghi, bất an.  Nghe xong thấy tinh thần xuống thấp. 

Dĩ nhiên đây chỉ là nhận định của tôi với kiến thức hạn hẹp của mình.

Và dĩ nhiên không phải là tôi không thích thực hiện nhạc của Sting. Chỉ là ngại làm vì ngoài chuyện “lắm lời” ông cũng viết cắc cớ sao cho bài khó hát trại đi. Nếu không hát cho đúng nốt đúng chỗ thì không ra bài của Sting. Bạn và tôi chắc là biết rõ điều này hơn ai hết vì phải mất gần 2 tháng mới giải quyết được bài Cơ Hình này. Và dù thực hiện xong rồi nhưng tôi quả thật vẫn không biết mình hát cái gì…

Cơ Hình

Bài chia đều tay, nhập theo vô thức vô tâm
Người quanh bàn chơi nào ai đã nghi ngờ
Trò chơi đỏ đen chẳng vì đôi phút vinh quang
Chẳng hề thiết gì tới danh lợi

Bài chia từng con, nhìn chưa rõ manh nha
Tìm phương trình chung, tìm ẩn số cơ hội
Định lý vùi sâu tầm xác suất hơn thua
Nghịch số nghìn lối mập mờ

Ngờ rằng trong nước bích là gươm giáo phép binh đao
Màu chuồn thâm hắc ám nhuốm vũ khí chiến tranh
Trận rô đồ đưa ra làm vốn liếng đám chính khách
Chẳng thể nào định rõ được cơ hình

Lật trên tay lá rô bồi mấy khi
Một đầm trông như bích đen không may
Nào ai ngờ khi già vua dấu trong tay
Và từ đó người quên dần người

Đành rằng trong nước bích là gươm giáo phép binh đao
Màu chuồn thêm hắc ám đấy vũ khí chiến tranh
Màu rô đỏ tươi nhuộm vốn liếng đám chính khách
Tìm hoài mà thấy đâu cơ hình

Và khi ta nói yêu người, biết chăng?
Dù cho trong thâm tâm lắm nghi ngờ
Thật ra thì ta đã quen thói bao lâu nay
Diện mục chẳng hề đổi bao giờ

Người lên tiếng nhưng nào có hay
Lúc trả một giá bao chua cay
Người rủa vài câu thiệt thua dù chẳng có chi đổi thay
Rồi người mất dần nỗi lo sợ

Còn ngờ trong nước bích là gươm giáo phép binh đao
Chuồn thâm hắc khí đẫm sắt thép chiến tranh
Màu rô còn tươi nhuộm đỏ máu đám chính khách
Chẳng phải là bóng dáng cơ hình
Biết đâu là bóng dáng tim mình

Shape of My Heart

He deals the cards as a meditation
And those he plays never suspect
He doesn't play for the money he wins
He don't play for respect

He deals the cards to find the answer
The sacred geometry of chance
The hidden law of a probable outcome
The numbers lead a dance

I know that the spades are the swords of a soldier
I know that the clubs are weapons of war
I know that diamonds mean money for this art
But that's not the shape of my heart

He may play the jack of diamonds
He may lay the queen of spades
He may conceal a king in his hand
While the memory of it fades

I know that the spades are the swords of a soldier
I know that the clubs are weapons of war
I know that diamonds mean money for this art
But that's not the shape of my heart

If I told her that I loved you
You'd maybe think there's something wrong
I'm not a man of too many faces
The mask I wear is one

But those who speak know nothing
And find out to their cost
Like those who curse their luck in too many places
And those who fear are lost

I know that the spades are the swords of a soldier
I know that the clubs are weapons of war
I know that diamonds mean money for this art
But that's not the shape of my heart

Phố Bourbon Mập Mờ Trăng

• Nguyên tác: Moon Over Bourbon Street
• Nhạc & lời: Gordon Sumner (Sting)
• Lời Việt: Nguyễn Thảo
• Trình bày: Nguyễn Thảo
• Hòa âm & phối khí: Lê Vũ
• Ghi âm: ElevenSixteen Soundscape
• Final mix: LeVuMusic Studio
• Graphics: Concept by MarcMarc

NT:  Nhân ngày lễ Haloween, xin được mời bạn bè KẻJazz nghe nhạc… ma.

Nói về ma thì loài ma xuất hiện sớm nhất có lẽ là ma Cà Rồng, vào thế kỷ 18.  Trong cuốn Kiến Văn Tiểu Lục của Lê Quý Đôn, đề ngày 1777, có ghi chép về loài ma  chuyên đi hút máu người vào ban đêm.

“Vào thời Lê, Lê Quý Đôn mô tả, ma Cà Rồng ban ngày cày cấy như người thường, ban đêm thì đút hai ngón chân vào lỗ mũi bay đi, thích vào nhà bà đẻ hút máu, nếu thấy ánh đèn có sự khác lạ, tức là loài ma này sắp tới. Đến thời Nguyễn, Trương Quốc Dụng viết: ‘Ma Cà Rồng không khác gì người, chỉ có trán đỏ, mắt nhiều lòng trắng là khác biệt, thích ở một mình, ban đêm lấy hai ngón chân cái đút vào mũi, tay xách tai bay đi, thích ăn máu mủ, mụn nhọt và bà đẻ. Đến đêm phải phòng thủ, thấy đèn chuyển thành màu xanh thì là điềm ma đến, bấy giờ phải gõ vào vách tường, thành giường để đuổi nó, bằng không thì bệnh sẽ nặng’. Nhưng khác với ghi chép của họ Trương về việc ma Cà Rồng thích ở một mình, Phạm Thận Duật cho biết: ‘Ma này cũng là người, cũng có vợ con, thường bí mật lẻn vào chỗ người ta nằm, hút tinh huyết, người không biết phần nhiều bị chết’. Ông Phạm còn cho biết: ‘Sách Hưng Hóa lục của họ Trần (làm chức quan Hiệp trấn) nói: ‘Ma này lỗ mũi rất to, ban đêm cho hai chân vào lỗ mũi, bay vào nhà người ta, biến ra hình chó, mèo, hút máu người. Nay xem thấy lỗ mũi nó cũng như người thường thôi.’” (nguồn Wikipedia)

Cùng vào khoảng thời gian này, bên trời Âu cũng có loài ma gọi là vampire, một loại “người chết” nhưng không chết (undead creature), chuyên đi hút máu tươi vào ban đêm, tương tự như ma Cà-Rồng.  Chúng thường mặc áo thụng, mặt sưng thũng, sắc da đen hoặc đỏ.  Mãi đến thế kỷ 20 chúng mới được mô tả như xanh xao bệch bạc và ốm.  Lẽ dĩ nhiên con ma nổi tiếng nhất là ông bá tước Dracula, một tác phẩm hư cấu của nhà văn Bram Stoker xuất bản vào năm 1897, và qua tài diễn xuất của Christopher Lee, bộ phim Dracula đã từng làm khán giả kinh sợ đến mất ăn mất ngủ.

Năm 1976, nhà văn Anne Rice cho xuất bản cuốn Interview with the Vampire.  Cuốn tiểu thuyết kinh dị đã nhanh chóng ảnh hưởng đến phim ảnh Hollywood.  Một lần nữa, từng loạt phim về vampire đã được tung ra với nhiều hiệu ứng đặc biệt tối tân đã làm say mê bao nhiêu kẻ thích tìm thú… sợ ma.

Trong những ngày tháng ở New Orleans, Sting đã đọc cuốn tiểu thuyết này và đã viết ca khúc Moon Over Bourbon Street, dựa trên nhân vật Louis, là một vampire có lương tri, không như người tình Lestat, nhân vật chính của câu chuyện.  Louis luôn luốn phấn đấu giữa tội lỗi và sự sinh tồn của mình.

Tôi rất thích bản của Sting, nhưng bạn cho là quá nhiều kịch tính, nên bạn đã dựa trên phiên bản jazz của ca sĩ George Nussbaumer để tạo nền cho Phố Bourbon Mập Mờ Trăng

Happy Halloween!

LV: Tôi có 2 kiểu nghe nhạc. Nghe nhạc để thưởng thức thì sao cũng được; nhạc hay, hấp dẫn, lôi cuốn thì cứ việc thả hồn nghe không cần suy nghĩ. Nghe nhạc để tìm cách thực hiện thì hoàn toàn khác. Vừa nghe tôi phải vừa lựa chọn, kiểm tra xem vốn liếng âm nhạc của mình có đủ để cáng đáng những khúc mắc của bài hay không; có tìm được âm thanh, nhạc khí trong “hồ lô phép” của mình để xử dụng hay không; có thuyết phục được người hát để trình bày theo phong cách mình chọn hay không v…v…

Phiên bản Moon Over Bourbon Street của Sting dù hay nhưng đối với tôi là khó thực hiện. Cách diễn tả này đòi hỏi một dàn nhạc giao hưởng như trong một chương trình nhạc kịch (musical). Khó quá! Không phải không làm được nhưng sẽ mất rất nhiều thời giờ, công sức. Đã thế ông ca sĩ Sting này còn hát kiểu “tam sao thất bổn”, mỗi lần trình diễn lại hát khác đi một chút! Tôi chịu thua. Tôi cũng đã nghe những phiên bản khác từ New Orleans jazz, Dixie Jazz đến Blues để xem nên thực hiện bài này theo kiều nào. Sau cùng tôi chọn phong cách chơi của ca nhạc sĩ người Áo George Nussbaumer vì nét nửa blues nửa soul khá phù hợp với cảm nhận của tôi về nhạc phẩm này. Biết đâu Halloween năm tới tôi sẽ trở lại bài này trong một phong cách khác?

Phố Bourbon Mập Mờ Trăng

Vì vầng trăng suốt đêm soi phố dài Bourbon
Đèn đường chao bóng nghiêng bao người ăn chơi bước chới với
Dẫu không muốn nhưng tôi còn đi theo mãi
Người say sưa, đường vắng dần, đợi chờ lúc trăng mờ.

Màn đêm hãy che dấu bao nghiệt oan
Vì lòng tôi mãi băn khoăn niềm dối trá
Ai nghe tiếng bước chân lướt nhẹ?
Nào ai thấy thấp thoáng chiếc bóng? 
Mập mờ khi trên phố Bourbon trăng về

Từ một ngày nào, ngàn năm xưa
Một ngày trở thành loài ma quái
Cuộc đời cầm tù tôi trong
Nghìn thu đêm thâu lê thê
Hôn mê trong hóc tối, xa mặt trời giữa trưa
Để rồi bước lang thang trên phố khuya
Đợi chờ dưới trăng lu mờ

Xụp che một vành nón
Cặp mắt dại loài dã thú
Và bờ môi thâm kẻ khát máu
Dù đôi tay như chân tu
Đâu nghe tiếng bước chân lướt nhẹ
Nào đâu thấy thấp thoáng chiếc bóng
Mập mờ trăng xuống phố Bourbon đêm trường

Ngày ngày nàng vẫn thường đi qua
Từng đoạn đường hẹp New Orleans
Nàng dịu dàng và ngây thơ
Cuộc đời êm trôi như trong mơ
Tôi đã đứng bao nhiêu lần 
Ngoài khung cửa kính dưới bóng tối
Giằng co trong tôi như xé đôi
Cạn kiệt phút trăng tàn

Đời cho tôi bao nghiệt ngã
Dù tôi luôn khấn xin ngày đêm
Vì phải yêu những gì tôi hủy
Và tiêu hủy những thứ tôi đã yêu
Ai nghe tiếng bước bước chân lướt nhẹ?
Nào ai thấy chiếc bóng thấp thoáng?
Mập mờ khi trên phố Bourbon trăng về

Moon Over Bourbon Street

There's a moon over Bourbon street tonight
I see faces as they pass beneath the pale lamplight
I've no choice but to follow that call
The bright lights, the people and the moon and all

I pray everyday to be strong
For I know what I do must be wrong
Oh you'll never see my shade
Or hear the sound of my feet
While there's a moon over Bourbon street

It was many years ago
That I became what I am
I was trapped in this life 
like an innocent lamb
Now I can never show my face at noon
And you'll only see me walking by the light of the moon

The brim of my hat hides the eye of a beast
I've the face of a sinner but the hands of a priest
Oh you'll never see my shade or hear the sound of my feet
While there's a moon over Bourbon street

She walks everyday through the streets of New Orleans
She's innocent and young from a family of means
I have stood many times outside her window at night
To struggle with my instinct in the pale moonlight

How could I be this way when I pray to god above
I must love what I destroy and destroy the thing I love
Oh you'll never see my shade or hear the sound of my feet
While there's a moon over Bourbon street