Khiêu Vũ Tôi Đến Cuối Cuộc Tình

Nhạc & lời: Leonard Cohen
Lời Việt: Nguyễn Thảo
Trình bày: Nguyễn Thảo
Hòa âm & phối khí: Lê Vũ
Ghi âm: ElevenSixteen
Final mix: LeVuMusic Studio
Photo & graphics: MarcMarc

NT: Tôi biết đến ca khúc này đã khá lâu, với tiếng hát của Madeleine Peyroux.  Qua hai chữ đầu tiên, tôi đã thấy có gì không bình thường.  Cụm từ “dance me” gieo cho tôi một ấn tượng áp chế, như thể một con nộm bị giựt dây nhảy múa.  Vì sao mà Leonard Cohen lại không viết “dance with me” (khiêu vũ với tôi)?  Và vì thế, tôi đã tắc tị.

Mặc dù được viết như một tình ca, bài nhạc đã dựa trên những dữ kiện xảy ra trong thảm họa Holocaust.  Tại nhiều nhà hỏa thiêu thời đó, những ban tứ tấu được lập ra và bị ép hòa tấu nhạc ngay trước hỏa lò trong giờ phút những người bạn tù hoặc thân nhân đang bị hỏa táng tập thể.  Những nhạc công này cũng hiểu rằng đó cũng là số mệnh chung cho chính bản thân họ.

“Dance me to your beauty with a burning violin” mang một cái đẹp tàn khốc về “tính chất hoàn hảo của sự sống, chấm dứt sự hiện hữu của nó cùng với những yếu tố đam mê tuyệt đích” như Cohen đã nói. “Nhưng, đó cũng là ngôn ngữ ta vẫn thường dùng để nói về tình yêu.”

Dance, trong tiếng Việt, là nhảy, múa, hoặc khiêu vũ, như ta vẫn thường nói “nhảy với tôi”, “múa cùng tôi” hoặc “khiêu vũ với tôi”.  Lúc nghe, tôi đã mường tượng đến một cảnh hai người đang khiêu vũ, trước một màn ảnh ghi lại những cảnh chiến tranh, của hỏa lò Holocaust. Trong một thể thức nào đó, nhân vật “tôi” đã bị dìu đi bằng những bước chân, trong điệu nhạc, nhịp nhàng băng qua những diễn biến của lịch sử nhân loại, qua những tàn khốc của chiến tranh, những niềm tuyệt vọng, những căm phẫn, những say đắm, những cái đẹp bất ngờ, và tình yêu.  Một nhân vật “tôi” có khoảng cách không gian và thời gian, có khoảng cách trong xúc cảm, như một người đang thưởng lãm những hình ảnh kinh khiếp nhưng rất xa rời.  Vì thế, “khiêu vũ tôi đến nhan sắc rực rỡ bốc cháy trên vĩ cầm em” đã khai mở cho tôi vào thế giới của Leonard Cohen.

LV: Khi được biết bài này nói về Holocaust tôi đã nghe nó với một tâm tình khác hẳn. Nghe và nhớ lại cảnh của hàng nghìn chiếc giầy của những nạn nhân Do Thái vun thành đống trong Holocaust Museum ở Washington DC. Nghe và nhớ lại những hành lang bí mật nhỏ hẹp và quạnh quẽ nơi nhà của cô bé Anne Frank mà tôi đã đi thăm ở Amsterdam. Cái tàn khốc của bao cái chết vô nghĩa và những áp bức phi lý của ý thức hệ điên rồ mà nhạc phẩm này nhắc đến đã tạo nên ấn tượng thật mạnh mẽ cho tôi.

NT:  Phải nói thêm là họa phẩm trên đây của họa sĩ Ana Leonor đã vẽ trên bức tường Ô Nhục.  Thật tình cờ tôi tìm thấy trên phone của mình từ năm nào ghé thăm Berlin, và thiết nghĩ không gì hơn khi dùng làm hình ảnh cho ca khúc này.  Trở lại bài nhạc.  Hòa âm của bạn đã tạo nên một không khí rất đình đám lễ hội qua thể jazz của New Orleans.  Cho nên mấy chữ “khiêu vũ tôi” mở đầu như một lời gọi mời.

LV: Tôi đã cố tình giữ bài lại không hoàn tất ngay. Tôi muốn nghiền ngẫm nó nhiều lần, nghe đi nghe lại nhiều lần để biết chắc rằng tôi không thiếu xót điều gì với bản nhạc nhiều ý nghĩa này. Tôi cũng đã dùng âm thanh của ukelele để tạo nên chút bóng dáng của nhạc Do Thái(?). Không biết tôi có đáp ứng được đúng thể hiện về bài nhạc như tôi mong muốn không, nhưng khi tôi lồng tiếng hát của bạn vào nhạc nền cho final mix để nghe thì tôi chợt rùng mình xúc động đến nổi da gà…

Tuần này, KẻJazz mời các bạn ghé trang DaMàu để đọc bài phỏng vấn Ngu Yên về ca khúc Biển Là Địa Chỉ Gửi Nỗi Buồn cũng như về người ca sĩ xứ Cape Verde, Césaria Évora.

Khiêu Vũ Tôi Đến Cuối Cuộc Tình 

Khiêu vũ tôi đến nhan sắc rực rỡ bốc cháy trên vĩ cầm em
Khiêu vũ qua phút lo lắng nung nấu trên những nguy nan từng đêm
Hãy như cánh chim vút lên với ngọn lá tôi xanh ô-liu
Khiêu vũ tôi đến khi hết tin yêu
Đến khi hết hơi thở cuộc tình

Khai mở hương sắc che kín, khi những nhân chứng đã xa lìa em
Rướn thân xác trên những ngây ngất như thuở xưa Babylon
Hãy từ tốn quanh những ranh giới giam giữ tôi trong đời này
Khiêu vũ tôi đến hết bao nồng say
Đến khi hết hơi thở cuộc tình

Khiêu vũ tôi trước hôn lễ, từng bước theo mãi ta không rời nhau
Khiêu vũ tôi phút âu yếm đằm thắm, khiêu vũ tôi thêm dài lâu
Vẫn bên dưới tình ái đã có ta đắm say trên ân tình
Khiêu vũ tôi đến khi hết niềm tin
Đến khi hết hơi thở cuộc tình

Khiêu vũ tôi những em bé xinh xắn ao ước đến trong đời em
Khiêu vũ qua biết bao tấm khăn úa phai, xác xơ hơn nụ hôn
Hãy dựng mái lều chốn nương náu cho dẫu rách bươm tơ mành
Khiêu vũ cho hết khát khao cuồng say
Đến khi hết hơi thở cuộc tình

Khiêu vũ tôi đến nhan sắc rực cháy tàn khốc trên vĩ cầm em
Khiêu vũ qua phút lo lắng nung nấu trên những nguy nan từng đêm
Hãy ve vuốt bằng ngón tay ấm, hay với găng da lạnh căm
Khiêu vũ cho đến nơi xa xăm
Đến khi hết hơi thở cuộc tình

Dance Me to the End of Love

Dance me to your beauty with a burning violin
Dance me through the panic 'til I'm gathered safely in
Lift me like an olive branch and be my homeward dove
Dance me to the end of love
Dance me to the end of love

Oh let me see your beauty when the witnesses are gone
Let me feel you moving like they do in Babylon
Show me slowly what I only know the limits of
Dance me to the end of love
Dance me to the end of love

Dance me to the wedding now, dance me on and on
Dance me very tenderly and dance me very long
We're both of us beneath our love, we're both of us above
Dance me to the end of love
Dance me to the end of love

Dance me to the children who are asking to be born
Dance me through the curtains that our kisses have outworn
Raise a tent of shelter now, though every thread is torn
Dance me to the end of love
Dance me to the end of love

Dance me to your beauty with a burning violin
Dance me through the panic 'til I'm gathered safely in
Touch me with your naked hand or touch me with your glove
Dance me to the end of love
Dance me to the end of love